ប្រធានាធិបតីទី១៦ នៃប្រទេសហ្វីលីពីន កំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចរយៈពេល ២ថ្ងៃនៅកម្ពុជា។ លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូតឺតេ (Rodrigo Duterte) ដែលជាប់ជាប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ បានជាប់ឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីដែលបានធ្វើអោយមនុស្សស្លាប់ច្រើនជាងគេក្នុងចំណោមប្រធានាធិបតីទាំងឡាយរបស់ប្រទេសនេះ។
តើលោកមានជីវប្រវត្តិយ៉ាងណាខ្លះ? ហើយដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា របស់លោកប្រធានាធិបតីរូបនេះ អាចមានអត្ថន័យយ៉ាងណាខ្លះសម្រាប់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ហ្វីលីពីន?
គឺលោក ឌូតឺតេ នេះហើយដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា មានចំណុចមួយចំនួនដូចរូបលោក ជាពិសេសគឺការមិនចូលចិត្តអោយបរទេសលូកលាន់កិច្ចការដែលលោកចាត់ទុកថា ជារបស់ប្រទេសលោក៖ «ប៉ុន្តែខ្ញុំជាមួយប្រធានាធិបតីត្រូវគ្នាហើយ ខ្ញុំថាយើងចរិតដូចគ្នា ប៉ុន្តែខ្ញុំនិយាយអ៊ីចេះទៅវិញ បើប្រៀបធៀបឯកឧត្តមអាយុច្រើនជាងខ្ញុំ។ ចឹងខ្ញុំដូចឯកឧត្តម មិនមែនឯកឧត្តមដូចខ្ញុំ។ ចំពោះគាត់គឺគាត់ធុញទ្រាន់ចំពោះរឿងគេលូកលាន់ចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់គាត់។ នៅក្នុងប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា គាត់លេងម៉ង គាត់ថាអ្នកឯងចង់និយាយពីប្រជាធិបតេយ្យ ចង់និយាយពីសិទ្ធិមនុស្ស? នេះសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិអាមេរិកាំងសម្លាប់ជនជាតិហ្វីលីពីន ហើយឥឡូវក្រដាសរបស់គាត់ហ្នឹង សន្ទរកថាគាត់ឲ្យមកខ្ញុំ ព្រោះគាត់កំពុងខឹងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ពីព្រោះលោកកំពុងបង្ក្រាបក្រុមគ្រឿងញៀន»។
ដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា ជាលើកដំបូងរបស់លោក ឌូតឺតេ នេះ គឺ ៣ខែក្រោយពេលលោកបានជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយក្នុងប្រទេសឡាវ។ ដំណើរមកកាន់កម្ពុជានេះ គឺស្របពេលដែលលោក ឌូតឺតេ កំពុងធ្វើអោយមជ្ឈដ្ឋានអន្តរជាតិភ្ញាក់ផ្អើលនៅក្រោយពេលដែលប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន បានប្រកាសពីសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀន។ លើសពីនេះលោកបានប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ដីអសុរោះទៅលើមេដឹកនាំ និងអង្គការពិភពលោកធំៗ រួមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិផង ដែលថ្កោលទោស និងទាមទារអោយលោកបញ្ឈប់សង្គ្រាមបង្ហូរឈាមក្នុងរឿងគ្រឿងញៀន។
មនុស្សជិត ៦ពាន់នាក់ត្រូវអាជ្ញាធរហ្វីលីពីន បញ្ជាក់ថា ត្រូវបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងយុទ្ធនាការប្រឆាំងគ្រឿងញៀន រួមទាំងអ្នកប្រើប្រាស់ ចែកចាយ និងជួញដូរ នៅក្នុងរយៈពេល ៦ខែមកនេះ។
បណ្ដាញព័ត៌មានក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន នៅដើមខែធ្នូនេះ បានស្រង់សម្ដីរបស់លោក ឌូតឺតេ ដែលថា រូបលោកមិនមែនជាឃាតកឡើយ លោកមិនដែលសប្បាយរីករាយ ឬចូលចិត្តមើលឃើញមនុស្សដេកស្ដូកស្ដឹង ហើយឈាមហូរជោកខ្លួននោះដែរ។ បើទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោកបានគំរាមថា នឹងបាញ់សម្លាប់មន្ត្រី ឬប៉ូលិសណា ដែលបានសម្លាប់មនុស្សស្លូតត្រង់។ លោកថា មន្ត្រីមិនត្រូវសម្លាប់អ្នកដែលលុតជង្គង់ទទួលកំហុស ដែលត្រូវចងដៃទៅក្រោយ ហើយមន្ត្រីសមត្ថកិច្ចដែលល្មើសនឹងត្រូវលោកបាញ់សម្លាប់។ លោកថា មានមន្ត្រីមិនតិចជាង ២.០០០នាក់ទេដែលកំពុងពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងគ្រឿងញៀន។ លោកអះអាងថា លោកនឹងមិនបកក្រោយទេ លុះណាតែលោកបាននាំអោយមានការផ្លាស់ប្ដូរអោយប្រទេសហ្វីលីពីន ពោលគឺជាប្រទេសដែលរួចផុតពីការញាំញីនៃគ្រឿងញៀន។ លោកថា សង្គ្រាមនឹងឆាប់ចប់បើអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនបញ្ឈប់ជំនួញរបស់ខ្លួនដែរ។
បើទោះជាយ៉ាងណា លោកក៏ត្រូវសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកផ្សព្វផ្សាយថា បានការពារមន្ត្រីម្នាក់ក្នុងករណីសង្ស័យថា បាញ់សម្លាប់ចៅហ្វាយក្រុងនៅក្នុងពន្ធនាគារ។
លោក ឌូតឺតេ ដែលមានវ័យ ៧១ឆ្នាំ ជាប្រធានាធិបតីដែលចាស់ជាងគេ និងធ្វើអោយមានមនុស្សស្លាប់ច្រើនជាងគេក្នុងចំណោមប្រធានាធិបតីទាំង១៦ របស់ហ្វីលីពីន។ ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សរិះគន់ថា រយៈពេលប៉ុន្មានខែនៃការកាន់អំណាចរបស់លោក ឌូតឺតេ មានមនុស្សស្លាប់ច្រើនជាងការកាន់អំណាចរបស់ប្រធានាធិបតីផ្ដាច់ការ លោក ហ្វែឌីណាន់ ម៉ាខូស (Ferdinand Marcos) ដែលបញ្ចប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៦ នោះទៀត។ ពួកគេហៅ លោក ឌូតឺតេ ថា ជាអ្នកដាក់ទណ្ឌកម្ម។
លោក ឌូតឺតេ កើតនៅក្នុងត្រកូលអ្នកចេះដឹងជាប់សែស្រឡាយចិន នៅក្នុងតំបន់ មីនដាណាវ (Mindanav) ដោយមានឪពុកជាមេធាវី និងម្ដាយជាគ្រូបង្រៀន។ លោករៀនចប់ផ្នែកច្បាប់ និងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ។ លោកធ្លាប់ជារដ្ឋអាជ្ញានៅក្នុងក្រុងកំណើតរបស់លោកគឺក្រុងដាវ៉ាវ (Davoa) ពីឆ្នាំ១៩៧៧ រហូតដល់រដ្ឋប្រហារក្នុងឆ្នាំ១៩៨៦ ទើបលោកត្រូវតែងតាំងជាចៅហ្វាយរងក្រុង។ លោកបានជាប់ឆ្នោតជាចៅហ្វាយក្រុង នៅ ២ឆ្នាំក្រោយមក ហើយបានឋិតក្នុងតួនាទីនេះអស់រយៈពេល ១០ឆ្នាំ។ លោកបានជាប់ជាតំណាងពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ក្នុងឆ្នាំ២០០១ ហើយបានត្រឡប់មកធ្វើជាចៅហ្វាយក្រុងវិញរហូតដល់ឆ្នាំ២០១០។ លោកក៏ធ្វើជាជំនួយការកូនស្រីរបស់លោក ដែលបានជាប់ជាចៅហ្វាយក្រុងជំនួសរូបលោកមួយអាណត្តិ លុះដល់ឆ្នាំ២០១៣ លោកបានត្រឡប់ទៅធ្វើជាចៅហ្វាយក្រុងវិញ និងចុងក្រោយនេះលោកបានក្លាយជាប្រធានាធិបតីទី១៦ របស់ហ្វីលីពីន។
នៅក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី លោក ឌូតឺតេ បានប្រកាសពីការបោសសំអាតគ្រឿងញៀន ដែលឈានទៅដល់ការសម្លាប់មនុស្សជាច្រើននៅក្រោយលោកបានតួនាទី។ ការលើកយកអំណះអំណាងពីចំណុចល្អៗ ដែលកើតឡើងក្រោមស្នាដៃរបស់លោកនៅពេលធ្វើជាចៅហ្វាយក្រុងដាវ៉ាវ នោះហើយដែលជាចំណែកសំខាន់មួយធ្វើអោយបានការគាំទ្រពីពលរដ្ឋ។ លោកក៏ធ្លាប់ប្រើប្រាស់កណ្ដាប់ដៃដែកបែបនេះដែរ នៅពេលលោកនៅជាចៅហ្វាយក្រុង ហើយបានធ្វើអោយបទឧក្រិដ្ឋក្នុងក្រុងថយចុះ ប្រែក្លាយក្រុងនេះជាទីមានសុវត្ថិភាពមិនធ្លាប់មានពីមុន។
អ្នកយកព័ត៌មានរបស់សារព័ត៌មាន ឌឹ អាត្លង់ទិច(The Atlantic) បានរំលឹកថា គេធ្លាប់ជួបជជែកជាមួយលោក ឌូតឺតេ កាលលោកនៅជាចៅហ្វាយក្រុង ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ កាលណោះលោកបាននិយាយពីផែនការក្នុងការកែប្រែទីក្រុងរបស់លោក ពេលនោះលោកក៏បាននិយាយពីការសម្លាប់អ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនដែរ។ លោក ឌូតឺតេ រំលឹកថា មានពេលមួយមានការបាញ់តគ្នារវាងប៉ូលិសក្រុង និងក្រុមអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀន ហើយមានរបួសសង្ខាង។ អ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនដែលរបួសមិនទាន់ស្លាប់ ត្រូវបញ្ជូនទៅសង្គ្រោះ ពេលនោះលោកបានទៅដល់មន្ទីរពេទ្យ ហើយបានផ្ដាច់ចោលសម្ភារៈសង្គ្រោះបន្ទាន់ទាំងអស់។ អ្នកយកព័ត៌មានដដែលក៏បានលើកឡើងពីព័ត៌មានដែលថា លោក ឌូតឺតេ ក៏ធ្លាប់ច្រានអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនទម្លាក់ពីលើឧទ្ធម្ភាគចក្រដែរ។
ចំពោះនយោបាយការបរទេសនៅក្រោយឡើងកាន់តំណែង លោក ឌូតឺតេ បានប្រកាសថា នឹងចាប់យកទំនាក់ទំនងជាមួយចិន និងងាកចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក នៅពេលដែលជម្លោះនៅសមុទ្រចិន ភាគខាងត្បូងមិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយ។ លោកថែមទាំងប្រកាសដកខ្លួនចេញពីអង្គការសហប្រជាជាតិផង។
ចំពោះប្រធានអង្គការវេទិកាអនាគត លោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញថា អ្នកទាំង២ គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលោក ឌូតឺតេ ពិតជាមានចំណុចជាច្រើនដូចគ្នា។
បើទោះជាយ៉ាងណា លោក អ៊ូ វីរៈ នៅតែមើលឃើញថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន អាចអាក្រក់ជាងកម្ពុជា ពិតមែនថា ប្រមុខដឹកនាំនៃប្រទេសទាំង២ ប្រកាសមិនចង់បន្តចូលរួមជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សដូចគ្នាក៏ដោយ៖ «រឿងគោលនយោបាយរិះគន់សហរដ្ឋអាមេរិក ប្រើពាក្យអសុរោះអីហ្នឹង គឺដូចគ្នា។ បើខ្ញុំប្រៀបធៀបខ្ញុំថាឥឡូវនេះហ្វីលីពីន មានបញ្ហានៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាង មានអំពើហិង្សាជាង មាននិទ្ទណ្ឌភាពជាង មានការសម្លាប់ដោយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការជាង ការសម្លាប់ហ្នឹងក៏មិនចាំបាច់មានភស្តុតាងជាង។ ចំពោះកម្ពុជា បញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស គឺមានច្រើនតែកម្ពុជា នៅនឹងធឹងជាង»។
នៅមុនដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា របស់លោក ឌូតឺតេ គឺកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ មានពលរដ្ឋហ្វីលីពីន ចំនួន ៥នាក់ នៅកម្ពុជា បានលើកបដាតវ៉ា ដោយបិទមុខនៅខាងមុខព្រះបរមរាជវាំងក្នុងរយៈពេលខ្លី។ ពួកគេទាមទារអោយប្រធានាធិបតីបញ្ឈប់ការសម្លាប់មនុស្សដោយសារការជួញដូរ និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ត្រូវអនុវត្តនីតិរដ្ឋ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ពួកគេបញ្ជាក់ថា មានមនុស្សមិនតិចទេជាជនស្លូតត្រង់ដែលត្រូវស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមបង្ហូរឈាមនេះ។
ទាក់ទិននឹងដំណើរមកកម្ពុជា របស់លោក ឌូតឺតេ នេះ លោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញថា កម្ពុជា និងហ្វីលីពីន ពុំមានទំនាក់ទំនងគ្នាធំដុំទេ ទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច យោធា ឬសន្តិសុខ។ លោកថា ចំណុចដែលហ្វីលីពីន ចាប់អារម្មណ៍ជាមួយកម្ពុជា គឺទំនាក់ទំនងកម្ពុជា និងចិន។ លោកបន្តថា ជម្លោះនៅសមុទ្រចិន ភាគខាងត្បូងគឺជាប្រធានបទសំខាន់សម្រាប់ប្រធានាធិបតីមីយ៉ាន់ម៉ា ឬភូមា៖ «គឺលោក ឌូតឺតេ បានបង្ហាញថាលោកចង់ចរចាជាមួយចិន ដោយផ្ទាល់ ប៉ុន្តែខ្ញុំមើលទៅការចរចានេះ ប្រហែលជំរុញឲ្យអាស៊ានទាំងមូលចូលរួមដើម្បីចរចាក្នុងការសហការឃ្លាំមើល ឬមួយសម្របសម្រួល។ ចំពោះប្រទេសនៅអាស៊ានទាំងមូល ជាពិសេសកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមជួយសម្របសម្រួល ឬជួយនាំសារនៅពេលដែលប្រទេសទាំង២ (ចិន និងហ្វីលីពីន ត្រូវការពាក់ព័ន្ធគ្នា)»។
របៀបវារៈនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ឌូតឺតេ នៅលើកនេះ គឺកម្ពុជា និងហ្វីលីពីននឹងព្រមព្រៀងគ្នាលើអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រយុទ្ធប្រឆាំងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន និងអនុស្សរណៈនៃកិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យកីឡា។
លោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះជាតម្រូវការ ប៉ុន្តែលោកក៏បារម្ភថា ការជួបប្រជុំរបស់មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងដែលតែងតែជ្រើសរើសប្រទេសហ្វីលីពីន ជាទីតាំងអាចនឹងត្រូវរឹតត្បិត។ លោកថា រឿងបែបនេះធ្លាប់កើតឡើងរួចហើយនៅពេលកម្ពុជា ចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាជាមួយប្រទេសថៃ៖ «ជាការព្រួយបារម្ភមួយដែរចំពោះគណបក្សប្រឆាំង ព្រោះគាត់ខ្លាចថានៅហ្វីលីពីន មានគេលួចថត ឬមួយក៏មានគេលួចតាមដាន ឬមួយក៏មានបញ្ហាអី ហ្វីលីពីន អាចសហការជាមួយកម្ពុជា ខ្ញុំមើលទៅ គឺលំនាំដូចនៅប្រទេសថៃ»។
លោក អ៊ូ វីរៈ ក៏បានជំរុញអោយមេដឹកនាំប្រទេសទាំង២ ត្រូវពិចារណាអោយបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងប្រកាន់យកភាពចាស់ទុំទាំងក្នុងនយោបាយ នីតិរដ្ឋ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ លើសពីនេះអ្នកទាំង២ ជាពិសេសកម្ពុជា ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការចាប់យកចិន និងមិនត្រូវបោះបង់អង្គការសហប្រជាជាតិឡើយ ចៀសវាងបញ្ហាទៅថ្ងៃអនាគត៕
No comments:
Post a Comment