Friday, December 16, 2016

លោក សម រង្ស៊ី ស្នើ​តុលាការ​អាមេរិក​ជំរុញ​ឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន​សាំង​បង្ហាញ​វីដេអូ​ឃាតកម្ម​លោក កែម ឡី



ប្រធាន​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែង​ទៅ​កាន់​អ្នក​កាសែត​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១០ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៥ នា​រាជធានី​ភ្នំពេញ។ RFA/Brach Chev


ប្រមុខ​ដឹកនាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​ដែល​កំពុង​រស់​នៅ​ដោយ​និរទេស​ខ្លួន បាន​ស្នើ​ឲ្យ​តុលាការ​អាមេរិក អន្តរាគមន៍​ទៅ​ទី​ចាត់ការ​ធំ​នៃ​ក្រុមហ៊ុន​សាំង​កាល់តិច (Caltex) នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ឈ្មោះ ឆេវរ៉ុន (Chevron) ឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន​នេះ​បង្ហាញ​ភស្តុតាង​រូបភាព​ដែល​ថត​ដោយ​កាមេរ៉ា​សុវត្ថិភាព ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​បាញ់​ប្រហារ​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី។ បើ​ទោះ​ជា​បែប​ណា ភាគី​ក្រុមហ៊ុន​សាំង​កាល់តិច ដែល​កំពុង​ធ្វើ​អាជីវកម្ម​នៅ​ស្រុក​ខ្មែរ​នេះ ធ្លាប់​បាន​បដិសេធ​ម្ដង​រួច​មក​ហើយ ក្នុង​ការ​ផ្ដល់​ព័ត៌មាន​លម្អិត​ជុំវិញ​កាមេរ៉ា​សុវត្ថិភាព​នេះ។

មន្ត្រី​តុលាការ​ក្រុង​ភ្នំពេញ ដែល​បាន​ទទួល​សំណុំរឿង​នេះ​បន្ត​ពី​នគរបាល​យុត្តិធម៌​ទៅ​ចាត់​ការ​នោះ នៅ​មិន​ទាន់​អាច​បញ្ជាក់​បាន​ពី​ពេល​វេលា​ជាក់លាក់​ដែល​អាច​ឈាន​ទៅ​ដល់​បើក​ការ​ជំនុំជម្រះ​បាន​នៅ​ឡើយ​ទេ ដោយ​អះអាង​ថា កំពុង​ស្ថិត​ក្នុង​ដំណាក់កាល​នៃ​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​បន្ត។

ស្រប​ពេល​នេះ ប្រមុខ​ដឹកនាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​វិញ បាន​លើក​យក​ករណី​នេះ​មក​សើរើ​ដែរ។ លោក សម រង្ស៊ី ដែល​កំពុង​រស់​នៅ​ដោយ​និរទេស​ខ្លួន បាន​ផ្ញើ​លិខិត​ទៅ​តុលាការ​សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បី​​ជំរុញ​ឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន បង្ហាញ​ពី​​វីដេអូ​ឃ្លិប​ដែល​លោក សម រង្ស៊ី ជឿ​ជាក់​ថា ក្រុមហ៊ុន​នេះ​បាន​ថត​ដោយ​កាមេរ៉ា​សុវត្ថិភាព​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​បាញ់​ប្រហារ​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី។

លោក សម រង្ស៊ី បង្ហោះ​សារ និង​ឯកសារ​ថត​ចម្លង​នៃ​បណ្ដឹង​​ទៅ​តុលាការ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នោះ នៅ​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​ហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់​លោក​ផ្ទាល់ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦ ខែ​ធ្នូ នៅ​ក្រោយ​ពេល​លោក​បាន​ដាក់​បណ្ដឹង​​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៣ ខែ​ធ្នូ ដដែល។

ជុំវិញ​រឿង​នេះ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​វិច្ឆិកា ក្រុមហ៊ុន​កាល់តិច ដែល​ជា​ប្រតិបត្តិករ​ដ៏​ធំ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​ឆេវរ៉ុន នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ បាន​បដិសេធ​ក្នុង​ការ​ផ្ដល់​ចម្លើយ​មក​អ្នក​យក​ព័ត៌មាន​អាស៊ីសេរី​ម្ដង​រួច​មក​ហើយ ពាក់ព័ន្ធ​អំពើ​ឃាតកម្ម​នេះ ដោយ​ចាត់​ទុក​ថា រាល់​សំណួរ​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​​ជុំវិញ​បទឧក្រិដ្ឋ​នេះ សុទ្ធ​តែ​ជា​រឿង​ចចាមអារ៉ាម និង​ជា​សំណួរ​មិន​ប្រាកដប្រជា។ បន្ថែម​ពី​លើ​នេះ តំណាង​ក្រុមហ៊ុន​កាល់តិច បាន​បង្វែរ​សំណុំ​រឿង​នេះ​ឲ្យ​ទៅ​សួរ​សមត្ថកិច្ច​វិញ​ចុះ។

ទិដ្ឋភាព​ភាព​នៅ​ខាង​មុខ ស្ដារ ម៉ាត (Star Mart) ស្ដុប​បូកគោ ក្រោយ​ពេល​លោក កែម ឡី ត្រូវ​ឃាតក​បាញ់​សម្លាប់ នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​១០ កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៦។ RFA/Uon Chhin


បើ​ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា អ្នក​វិភាគ​សង្គម និង​នយោបាយ លោក គឹម សុខ យល់​ឃើញ​ថា រឿង​កិច្ច​អន្តរាគមន៍​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង​ក្នុង​រឿង​ក្តី​នេះ ចៀស​មិន​ផុត​ពី​ការ​ជជែក​ដេញដោល​រវាង​តុលាការ​អាមេរិក និង​ក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន ទេ។ ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត មាន​ហេតុផល​ខ្លះ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​តុលាការ​ស្រុក​ខ្មែរ​យឺតយ៉ាវ​ក្នុង​ការ​ស្វែង​រក​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​បន្ត​ទៀត​នោះ ប្រាកដ​ណាស់​រឿង​ក្ដី​គឺ​ស្ថិត​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​របស់​បុគ្គល​មាន​អំណាច​ណា​ម្នាក់​នៅ​កម្ពុជា៖ «»។

លោក សម រង្ស៊ី បាន​សរសេរ​នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​របស់​លោក​ទៅ​តុលាការ​អាមេរិក​ថា អំពើ​ឃាតកម្ម​លើ​អ្នក​វិភាគ​សង្គម​ដ៏​មាន​ប្រជាប្រិយភាព​នេះ ធ្វើ​ឡើង​តែ​ប៉ុន្មាន​ថ្ងៃ ពេល​លោក​វិភាគ​លើ​របាយការណ៍​ដ៏​ស៊ី​ជម្រៅ​ទៅ​លើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​ពិភពលោក (Global Witness) ស្ដីពី​ក្រុម​គ្រួសារ​ត្រកូល "ហ៊ុន"។

ព្រឹត្តិការណ៍​បាញ់​ប្រហារ​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី លើក​នេះ មិន​ខុស​ពី​អំពើ​ឃាតកម្ម​មុនៗ​ឡើយ ពី​ខាង​រដ្ឋាភិបាល​តែង​បង្ហាញ​ជំហរ​ស្ងប់ស្ងាត់។ ស្ថិត​ក្រោម​ទិដ្ឋភាព​នេះ​ហើយ ដែល​ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ រិះគន់​ថា រដ្ឋាភិបាល​មិន​ដែល​ឈឺ​ឆ្អាល ហើយ​រឹតតែ​ពុំ​មាន​ការ​ស៊ើបអង្កេត​ឲ្យ​បាន​ស៊ី​ជម្រៅ​ថែម​ទៀត​ផង រាល់​ឃាតកម្ម​លើ​អ្នក​តស៊ូ​មតិ​ដើម្បី​​ឲ្យ​មាន​យុត្តិធម៌​សង្គម។

បច្ចុប្បន្ន​សំណុំ​រឿង​នៃ​បទឧក្រិដ្ឋ​នេះ កំពុង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ដៃ​ចៅក្រម​ស៊ើបសួរ​នៃ​តុលាការ​ក្រុង​ភ្នំពេញ លោក សេង លាង។

លោក លី សុផាណា អ្នក​នាំ​ពាក្យ​អយ្យការ​អម​តុលាការ​ក្រុង​ភ្នំពេញ ធ្លាប់​បញ្ជាក់​ជំហរ​ថា រឿង​ក្ដី​នេះ ចៅក្រម​កំពុង​តែ​បន្ត​នីតិវិធី ហើយ​ក៏​មិន​ទាន់​បាន​កំណត់​ពេល​ជំនុំជម្រះ​ដែរ។ ក្រោយ​អំពើ​ឃាតកម្ម​បាន​កើត​ឡើង មាន​រយៈ​ពេល​ជាង ៥​ខែ​មក​ហើយ​នេះ គឺ​មាន​ជន​ជាប់​ចោទ​ម្នាក់​ប៉ុណ្ណោះ ត្រូវ​ចាប់​ឃុំ​ខ្លួន៕

ក្រុម​អភិរក្ស​ព្រួយ​បារម្ភ​ខ្លាច​ព្រៃ​ឡង់​នឹង​វិនាស​ហិនហោច​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ខាង​មុខ


តំណាង​សហគមន៍​ព្រៃ​ឡង់​មក​ពី​បួន​ខេត្ត ថ្លែង​ក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន​ស្ដីពី​របាយការណ៍​ឃ្លាំ​មើល​លើក​ទី​៥ នៅ​ផ្ទះ​មេត្តា (Meta House) រាជធានី​ភ្នំពេញ ថ្ងៃ​ទី​១៥ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១៦។ RFA/Uon Chhin


អ្នក​តំណាង​សហគមន៍​ព្រៃ​ឡង់​ចំនួន ៤​ខេត្ត ព្រួយ​បារម្ភ​ថា ព្រៃ​ឡង់ និង​ជីវចម្រុះ​ដ៏​សម្បូរ​បែប​ក្នុង​ព្រៃ​ដ៏​ធំ​មួយ​នេះ នឹង​អាច​វិនាស​ហិនហោច​ក្នុង​រយៈពេល ៤-៥​ឆ្នាំ​ខាង​មុខ បើ​សិន​រដ្ឋាភិបាល​នៅ​តែ​មិន​អាច​ការពារ​ព្រៃ​នេះ​ពី​ការ​កាប់​បំផ្លាញ​របស់​ក្រុម​ឈ្មួញ។ ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​នេះ ដោយសារ​ឈ្មួញ​អ្នក​កាប់​ឈើ​ដែល​ជា​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​មាន​អំណាច​ខ្លះ នៅ​តែ​អាច​ប្រព្រឹត្ត​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​បាន​ដដែល ថ្វីត្បិតតែ​រដ្ឋាភិបាល​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​វិធានការ​នានា​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​ក្ដី។

វិធានការ​ដាក់​ចេញ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​កន្លង​មក ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​អភិរក្ស​ព្រៃ​ឈើ​យល់​ថា មិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​ថយ​ចុះ​ឡើយ តែ​អាច​ទប់ស្កាត់​មិន​ឲ្យ​ករណី​បទល្មើស​កាប់​ឈើ​ក្នុង​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់​កើន​ឡើង​ប៉ុណ្ណោះ។

តំណាង​សហគមន៍​ព្រៃ​ឡង់​មក​ពី​ខេត្ត​កំពង់ធំ លោក ហឿន សុភាព ស្នើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បន្ថែម​កម្លាំង​ការពារ​ព្រៃ ហើយ​កម្លាំង​នោះ គឺ​ត្រូវ​ឈរ​ជើង​ល្បាត​ព្រៃ​ឲ្យ​ជាប់លាប់​រហូត ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​កុំ​ឲ្យ​ឈ្មួញ​ឆ្លៀត​ឱកាស​កាប់​បំផ្លាញ​ព្រៃ​ឈើ​ត​ទៅ​ទៀត។ លោក​អះអាង​ថា រយៈពេល​កន្លង​មក កង​រាជ​អាវុធហត្ថ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​បញ្ជូន​ទៅ​ទប់ស្កាត់​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ មិន​ទាន់​គ្រប់គ្រាន់​ឡើយ និង​មិន​ដែល​ឈរ​ជើង​ប្រចាំ​ការ​ដើម្បី​បង្ក្រាប​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​ក្នុង​ព្រៃ​នោះ​ទេ ហើយ​តែងតែ​ទៅ​ចាប់​ឈើ​ដែល​ឈ្មួញ​កាប់​ហើយ​ប៉ុណ្ណោះ៖ «កង​រាជ​អាវុធហត្ថ​ត្រឡប់​មក​វិញ ពួក​កាប់​ឈើ​ទៅ​កាប់​ទៀត ដូច្នោះ​វា​អត់​អន់​ថយ​ទេ។ ហេតុ​នេះ អាជ្ញាធរ​គួរ​ឈរ​ជើង​ប្រចាំ​ការ​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​តែ​ម្ដង ទើប​អាច​ទប់ស្កាត់​បាន»។

លោក ហឿន សុភាព បន្ត​ថា រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​រឹត​បន្តឹង​ច្បាប់​ស្ដីពី​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​ចំពោះ​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​រដ្ឋាភិបាល​ណា​ដែល​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ។ លោក​បញ្ជាក់​ថា ពលរដ្ឋ​ខ្លះ​ដែល​កាប់​ឈើ​ក្នុង​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់​ដែរ​នោះ មិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ព្រៃ​នេះ​ហិនហោច​ឡើយ ព្រោះ​រោងចក្រ​ស្ដុក​ឈើ​ភាគច្រើន គឺ​សុទ្ធតែ​ជា​របស់​មន្ត្រី​ផ្កាយ ៣-៤ និង​មាន​មុខ​មាត់​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល ហើយ​ក្រុមហ៊ុន​ទទួល​បាន​ដី​វិនិយោគ​មួយ​ចំនួន។ លើស​ពី​នេះ ក៏​មាន​ពលរដ្ឋ​ចំណាក​ស្រុក​ផ្សេង​ចូល​មក​កាប់​ឆ្ការ​ទន្ទ្រាន​យក​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់​ផង​ដែរ។

ការ​លើក​ឡើង​នេះ​នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន ស្ដីពី​របាយការណ៍​ឃ្លាំ​មើល​លើក​ទី​៥ ស្ដីពី​ស្ថានភាព​ព្រៃ​ឡង់ ដែល​រៀបចំ​ដោយ​បណ្ដាញ​សហគមន៍​ព្រៃ​ឡង់​ទាំង​បួន​ខេត្ត នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៥ ធ្នូ ក្នុង​ផ្ទះ​មេត្តា (Meta House) រាជធានី​ភ្នំពេញ។


របាយការណ៍​របស់​ក្រុម​សហគមន៍​ព្រៃ​ឡង់ ដែល​និយាយ​អំពី​ការ​ល្បាត​ការពារ​ព្រៃ​ចាប់​ពី​ខែ​មេសា ដល់​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៦ បង្ហាញ​ថា បទល្មើស​បំផ្លាញ​ជីវចម្រុះ និង​សត្វ​ព្រៃ​ជាដើម មាន​ចំនួន ៤៩៤​ករណី ស្មើ ៦២% រីឯ​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​មាន​ចំនួន ២៨៣​ករណី ស្មើ ៣៦%។ នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​បញ្ជាក់​ទៀត​ថា ខេត្ត​កំពង់ធំ ក្នុង​ចំណោម​ខេត្ត​ទាំង​៤ នៃ​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់ គឺ​មាន​ករណី​កាប់​បំផ្លាញ​ព្រៃ​ឈើ​ច្រើន​ជាង​គេ​បង្អស់ ហើយ​មធ្យោបាយ​ដឹក​ជញ្ជូន​ឈើ​ចេញ​ពី​ព្រៃ​ភាគច្រើន គឺ​ធ្វើ​ឡើង​តាម​រយៈ​គោយន្ត​ដែល​មាន​ចំនួន ៧៤%។

ចំណែក​ទិន្នន័យ​ទទួល​បាន​ពី​ប្រព័ន្ធ​ផ្កាយ​រណប​ផ្ដល់​ដោយ​វិទ្យាស្ថាន​ធនធាន​ពិភពលោក (World Resource Institute) និង​សាកលវិទ្យាល័យ​ម៉ារីឡេនដ៍ (University of Maryland) នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក បង្ហាញ​ថា នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៧០ ព្រៃ​ឈើ​មាន​ចំនួន ៧២% នៃ​ផ្ទៃដី​សរុប តែ​មក​ដល់​ឆ្នាំ​២០១៤ ធ្លាក់​ដល់ ៤៨% និង​គិត​ពី​ឆ្នាំ​២០០១ ដល់​ឆ្នាំ​២០១៤ ការ​បាត់បង់​ព្រៃ​ឈើ​នៅ​កម្ពុជា គឺ​មាន​អត្រា​ខ្ពស់​ជាង​ប្រទេស​នានា​ទាំងអស់​នៅ​ទូទាំង​ពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ​ទិន្នន័យ​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​២០១៦ របស់​ក្រសួង​កសិកម្ម បង្ហាញ​ថា នៅ​ឆ្នាំ​២០០២ ព្រៃ​ឈើ​គ្រប​ដណ្ដប់​លើ​ផ្ទៃដី​ចំនួន ៦១% និង ៥៧% ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១០ ហើយ​តិច​ជាង ៥០% នៅ​ក្នុង​២០១៤។

ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​ការពារ​ព្រៃ​ឡង់​នេះ កាល​ពី​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​២០១៦ រដ្ឋាភិបាល​បាន​សម្រេច​ដាក់​ផ្ទៃដី​ជាង ៤​សែន​ហិកតារ (៤៣១.៦៨៣​ហិកតារ) នៅ​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់ ជា​តំបន់​អភិរក្ស​សត្វ​ព្រៃ និង​ព្រៃ​ឈើ ប៉ុន្តែ​វិធានការ​នេះ​រង​ការ​រិះគន់​ថា​មិន​សូវ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​នោះ​ទេ។

មន្ត្រី​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​បរិស្ថាន លោក សៅ សុភាព ទទួល​ស្គាល់​ថា នៅ​មាន​ភាព​ខ្វះខាត​មួយ​ចំនួន​ជុំវិញ​ការ​ទប់ស្កាត់​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ ប៉ុន្តែ​លោក​ថា​រដ្ឋាភិបាល​តែងតែ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ដើម្បី​បំពេញ​បន្ថែម​ភាព​ខ្វះខាត​ទាំងនេះ ដើម្បី​ឈាន​ទៅ​ដល់​ការ​លុប​បំបាត់​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ​ដែល​នៅ​សេសសល់៖ «យើង​ទទួល​ស្គាល់​ថា នៅ​មាន​ការ​ខ្វះខាត និង​ការ​លំបាក​ក្នុង​យុទ្ធនាការ​ទប់ស្កាត់​បទល្មើស​ព្រៃ​ឈើ តែ​យើង​នឹង​ខិតខំ​ប្រឹង​បន្ថែម​ទៀត»។

តំណាង​សហគមន៍​ព្រៃ​ឡង់​ពី​ខេត្ត​ក្រចេះ លោក ឯក សុវណ្ណា អះអាង​ថា ប្រភេទ​ឈើ​ប្រណិតៗ​ជាច្រើន​ដូចជា​នាងនួន បេង និង​គ្រញូង ជាដើម គឺ​ផុត​ពូជ​អស់​ហើយ​ពី​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់។ លោក​បន្ត​ថា ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ព្រៃ​ឡង់​ឲ្យ​គង់វង្ស មិន​មែន​ត្រឹម​ពង្រឹង​ច្បាប់​ការពារ​ព្រៃ​ឈើ​ទេ ប៉ុន្តែ​រដ្ឋាភិបាល​ក៏​គួរ​ជំរុញ​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​នៅ​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់ មាន​ជីវភាព​ធូរធារ​ដែរ​តាម​រយៈ​ការ​ផ្ដល់​ជំនាញ​ធ្វើ​កសិកម្ម ជាពិសេស​ត្រូវ​កំណត់​ឲ្យ​ច្បាស់​ថា តើ​តំបន់​ណា​ខ្លះ​ដែល​ជា​ទីកន្លែង​របស់​ព្រៃ​ឡង់ ហើយ​មិន​គួរ​ធ្វើ​ការ​វិនិយោគ និង​កាប់​ឆ្ការ​យក​ដី៖ «ចង់​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ជំរុញ​សេដ្ឋកិច្ច​សម្រាប់​ពលរដ្ឋ​ដែល​រស់នៅ​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់ ដូច្នោះ​ពួក​គាត់​នឹង​ឈប់​កាប់​ឆ្ការ​យក​ដី​ពី​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់»។

ក្រុម​សហគមន៍​ព្រួយ​បារម្ភ​ថា ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ជាង ២​សែន​នាក់ (២៥០.០០០​នាក់) និង​មាន​ចំនួន ៣៤០​ភូមិ រស់នៅ​ក្នុង​តំបន់​ព្រៃ​ឡង់ នឹង​រង​ផល​ប៉ះពាល់​ខ្លាំង​ដល់​មុខ​របរ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ពួក​គេ បើ​សិន​ជីវចម្រុះ និង​ព្រៃ​ឡង់​ដែល​មាន​ទំហំ​ផ្ទៃដី​ប្រហែល ៥​សែន​ហិកតារ ត្រូវ​រង​ការ​ហិនហោច​នា​ពេល​ខាង​មុខ៕

ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ឯកភាព​ឲ្យ​កម្មករ​រោងចក្រ​ស៊ីរ៉ាតិច​យក​សម្ភារៈ​រោងចក្រ​លក់


កម្មករ​រោងចក្រ​កាត់ដេរ​ស៊ីរ៉ាតិច (Seratex) ផ្ដល់​បទសម្ភាសន៍​ក្នុង​ពេល​តវ៉ា​នៅ​មុខ​រោងចក្រ​នា​ភូមិ​ចម្ការឪឡឹក សង្កាត់​ក្បាលដំរី ខណ្ឌ​ពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានី​ភ្នំពេញ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៥ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១៦។ RFA/Sorn Chanratha
កិច្ច​ប្រជុំ​ដើម្បី​រក​ដំណោះស្រាយ​បញ្ហា​ឲ្យ​កម្មករ​រោងចក្រ ស៊ីរ៉ាតិច (SERATEX) រវាង​ក្រសួង​ការងារ សហជីព ភាគី​រោងចក្រ និង​តំណាង​កម្មករ​ប្រមាណ​ជាង ២០​នាក់ បាន​ឯកភាព​គ្នា​សម្រេច​ឲ្យ​កម្មករ​នៅ​ក្នុង​រោងចក្រ​នេះ អាច​យក​សម្ភារៈ និង​ម៉ាស៊ីន​ដេរ​មួយ​ចំនួន​នៅ​ក្នុង​រោងចក្រ​ទៅ​លក់​ដើម្បី​សម្រួល​ជីវភាព​មួយ​រយៈ​សិន។

ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ និង​តំណាង​កម្មករ​អះអាង​ថា ការ​ឯកភាព​សម្រេច​ឲ្យ​កម្មករ​នៅ​ក្នុង​រោងចក្រ​នេះ អាច​យក​សម្ភារៈ និង​ម៉ាស៊ីន​ដេរ​មួយ​ចំនួន​នៅ​ក្នុង​រោងចក្រ​ទៅ​លក់​ធ្វើ​ឡើង​ក្រោយ​កម្មករ​បាន​ទុក​ពេល ១​សប្ដាហ៍​ឲ្យ​ថៅកែ​រោងចក្រ​ដែល​ជា​ជនជាតិ​កូរ៉េ ចេញ​មុខ​មក​ដោះស្រាយ តែ​នៅ​មិន​ព្រម​ចេញ​មុខ​មក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ។

​តំណាង​កម្មករ​​រោងចក្រ​ស៊ីរ៉ាតិច ស្ថិត​ក្នុង​ភូមិ​ចម្ការឪឡឹក សង្កាត់​កាកាប ខណ្ឌ​ពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានី​ភ្នំពេញ លោក កន ភាស់ ដែល​ចូលរួម​កិច្ច​ប្រជុំ បាន​ប្រាប់​អាស៊ីសេរី​ថា ក្រោយ​កិច្ច​ប្រជុំ​បិទ​ទ្វារ​ជាង ៣​ម៉ោង នៅ​ក្រសួង​ការងារ រក​ដំណោះស្រាយ​ចុង​ក្រោយ​បាន​ឯកភាព​ឲ្យ​កម្មករ​យក​សម្ភារៈ ដូចជា​ម៉ាស៊ីនដេរ​ទៅ​លក់។ លោក​បន្ត​ថា ការ​សម្រេច​ឯកភាព​គ្នា​ចំណុច​នេះ ព្រោះ​តែ​មិន​មាន​តំណាង​ថៅកែ​រោងចក្រ​ណា​មក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​បើក​ប្រាក់​ឈ្នួល​ឲ្យ​ពួកគាត់​សម្រាប់​ខែ​វិច្ឆិកា​នោះ។

តំណាង​កម្មករ​រូប​នេះ​ឲ្យ​ដឹង​ថា កម្មករ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​ចំណុច​ឯកភាព​នេះ​ទេ ប៉ុន្តែ​កម្មករ​ព្រម​យក​បណ្ដោះអាសន្ន ព្រោះ​ពួកគាត់​កំពុង​ប្រឈម​ក្នុង​ជីវភាព​ខ្វះខាត ដូចជា​គ្មាន​លុយ​បង់ថ្លៃ​ផ្ទះ​ជួល និង​ការ​ទិញ​អាហារ​ជាដើម៖ «»។


​ទន្ទឹម​គ្នា​នេះ ប្រធាន​សហជីព​មូលដ្ឋាន​ពលកម្ម​កម្ពុជា លោក អោក វេទគូ ដែល​ចូលរួម​កិច្ចប្រជុំ​ដែរ​នោះ​យល់​ថា ដំណោះស្រាយ​នេះ គ្រាន់តែ​បាន​ជួយ​កម្មករ កម្មការិនី បាន​មួយ​គ្រា​ប៉ុណ្ណោះ មិន​មែន​ជា​ដំណោះស្រាយ​ដ៏​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ជូន​កម្មករ​នោះ​ឡើយ។ ហេតុ​នេះ​លោក​អំពាវនាវ​រក​អន្តរាគមន៍​ពី​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​ឲ្យ​ជួយ​ដល់​ពួកគាត់​ឲ្យ​បាន​ឆាប់៖ «»។

​ក្រោយ​កិច្ច​ប្រជុំ​ដើម្បី​រក​ដំណោះស្រាយ​បញ្ហា​ឲ្យ​កម្មករ​រោងចក្រ ស៊ីរ៉ាតិច រវាង​ក្រសួង​ការងារ សហជីព ភាគី​រោងចក្រ និង​តំណាង​កម្មករ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦ ខែ​ធ្នូ អាស៊ីសេរី មិន​អាច​សុំ​ការ​ឆ្លើយ​តប​ពី​ភាគី​ក្រសួង​ការងារ និង​ភាគី​រោងចក្រ​នៅ​ឡើយ។

​ប៉ុន្តែ​បើ​តាម​តំណាង​សហជីព និង​តំណាង​កម្មករ ឲ្យ​ដឹង​ថា អគ្គលេខាធិការ​រង​នៃ​គណៈកម្មការ​ដោះស្រាយ​កូដកម្ម បាតុកម្ម​របស់​ក្រសួង​ការងារ និង​បណ្ដុះបណ្ដាល​វិជ្ជាជីវៈ គឺ​លោក វង្ស សុវណ្ណ ដែល​ចូលរួម​កិច្ច​ប្រជុំ​នេះ​បញ្ជាក់​ទៅ​កម្មករ​ថា ក្រសួង​នឹង​បន្ត​ស្វែង​រក​តំណាង​ថៅកែ​ឲ្យ​មក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​រឿង​ប្រាក់​ឈ្នួល​កម្មករ។

តំណាង​កម្មករ​នៅ​រោងចក្រ ស៊ីរ៉ាតិច ឲ្យ​ដឹង​ថា កម្មករ កម្មការិនី​ដែល​ធ្វើការ​នៅ​រោងចក្រ​ស៊ីរ៉ាតិច​នេះ មាន​ចំនួន​សរុប​ជាង ១​ពាន់​នាក់ (១.០៣១)។

ក្រុម​កម្មករ​នៅ​តែ​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ក្រសួង​ការងារ និង​ស្ថាប័ន​រាជរដ្ឋាភិបាល​ពាក់ព័ន្ធ ជួយ​អន្តរាគមន៍​ដោះស្រាយ​ទូទាត់​ប្រាក់​ឈ្នួល​ខែ​ចុង​ក្រោយ​ឲ្យ​បាន​ឆាប់។ ជាង​នេះ​ទៀត ក្រុម​កម្មករ​ក៏​ប្រកាន់​ជំហរ​បន្ត​ការ​តវ៉ា​នឹង​ដាក់​ពាក្យ​ប្ដឹង​ទៅ​ស្ថាប័ន​តុលាការ រហូត​ពួកគាត់​ផ្ដល់​ដំណោះស្រាយ​ដ៏​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ពី​ថៅកែ​រោងចក្រ៕

កម្មករ​រោងចក្រ​ជាង​៣០​នាក់​រង​របួស​ក្នុង​ហេតុការណ៍​គ្រោះ​ថ្នាក់​ចរាចរណ៍​នៅ​កំពង់ឆ្នាំង


កម្មករ​ដែល​រង​របួស​ដោយសារ​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​សម្រាក​ព្យាបាល​នៅ​មន្ទីរពេទ្យ ក្នុង​ស្រុក​កំពង់ត្រឡាច ​ខេត្ត​កំពង់ឆ្នាំង នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១៦។ RFA/Chin Chetha


កម្មករ កម្មការិនី ៣២​នាក់ ដែល​បម្រើ​ការងារ​រោងចក្រ​ពីរ​ផ្សេង​គ្នា​នៅ​ស្រុក​សាមគ្គីមានជ័យ និង​ស្រុក​កំពង់ត្រឡាច ​ខេត្ត​កំពង់ឆ្នាំង កំពុង​សម្រាក​ព្យាបាល​នៅ​មន្ទីរពេទ្យ​រដ្ឋ និង​ឯកជន​ក្នុង​ស្រុក​កំពង់ត្រឡាច។ ចំណែក​អ្នក​របួស​ធ្ងន់​​ បាន​បញ្ជូន​ទៅ​សង្គ្រោះ​នៅ​មន្ទីរពេទ្យ​កាល់ម៉ែត ក្រោយ​​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​មួយ​បាន​កើត​ឡើង​រវាង​ឡាន​ដឹក​កម្មករ និង​ឡាន​ដឹក​អុស។

ឡាន​សង្គ្រោះ​បន្ទាន់​របស់​មន្ទីរ​សម្រាក​ព្យាបាល តែ វណ្ណា បាន​បញ្ជូន​កម្មការិនី​​របួស​ធ្ងន់ ៦​នាក់ ទៅ​សង្គ្រោះ​បន្ត​នៅ​មន្ទីរ​ពេទ្យ​កាល់ម៉ែត នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​១៦ ខែ​ធ្នូ ក្រោយ​ពី​អ្នក​ជំងឺ​បាន​សង្គ្រោះ​បឋម​នៅ​ក្នុង​មន្ទីរពេទ្យ​នេះ ខណៈ​ដែល​អ្នក​របួស​ជា​ច្រើន​ទៀត​ស្រែក​ថ្ងូរ ដោយ​ដៃ​ជាប់​សេរ៉ូម និង​ច្រមុះ​ដាក់​អុកស៊ីហ្សែន។ ក្រុមគ្រូ​ពេទ្យ​ថា អ្នក​របួស​ធ្ងន់​មាន​បាក់​ឆ្អឹង ខ្ទាំ​ថ្លើម និង​ប៉ះពាល់​ផ្ទៃ​ពោះ។

Facebook ​ក្លាយ​ជា​ប្រភព​ព័ត៌មាន​សំខាន់​ជាងគេ​សម្រាប់​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា


ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៦ អ្នក​ប្រើប្រាស់​ទូរស័ព្ទ​ Smart phone មាន​៤៨ភាគរយ គឺ​កើនឡើង​ពី​៤០ភាគរយ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៥ ខណៈ​អ្នកប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៦​ មាន​៣៧ភាគរយ គឺ​កើន​ពី​៣០​ភាគរយ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៥។

ភ្នំពេញ —អ៊ីនធឺណិត​ជា​ពិសេសបណ្ដាញ​សង្គម​ហ្វេសប៊ុក​ (Facebook) បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ប្រភព​ព័ត៌មាន​សំខាន់​បំផុត​សម្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ ដោយ​បាន​យក​ឈ្នះ​លើ​ទូរទស្សន៍​ដែល​ធ្លាប់​ជា​ប្រភព​ព័ត៌មាន​នាំ​មុខ​គេ។ នេះ​បើ​យោង​តាម​ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ថ្មី​មួយ​ដែល​ចេញ​ផ្សាយ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍។

​របាយការណ៍​ដែល​សិក្សា​ពីការ​ប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត និង​ទូរស័ព្ទ​ដៃ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​សម្រាប់​ឆ្នាំ​២០១៦​នេះ បាន​រក​ឃើញ​ថា ៣០​ភាគរយ​នៃ​អ្នក​ឆ្លើយ​សំណួរ​បាន​ឆ្លើយ​ថា អ៊ីនធឺណិត​ ជា​ពិសេស​បណ្ដាញ​សង្គមហ្វេសប៊ុក​គឺ​ជា​ប្រភព​ព័ត៌មាន​សំខាន់​បំផុត ខណៈ​អ្នក​ដែល​ឆ្លើយ​ថា​ទទួល​ព័ត៌មាន​ពី​ទូរទស្សន៍​មាន​២៩​ភាគរយ។

ក្នុង​ការ​សិក្សា​ដូចគ្នា​នេះ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន ៣២​ភាគរយ​នៃ​អ្នក​ឆ្លើយ​សំណួរ​បាន​ឆ្លើយ​ថា ទូរទស្សន៍​គឺ​ជា​ប្រភព​ព័ត៌មាន​សំខាន់​ជាង​គេ តាម​ពី​ក្រោយ​ដោយ​អ៊ីនធឺណិត​ឬ​ហ្វេសប៊ុក​ដែល​មាន​២៥​ភាគរយ។
ការ​សិក្សាស្រាវជ្រាវក្នុងឆ្នាំ​២០១៦នេះ​ ត្រូវ​បានធ្វើឡើង​ដោយមូលនិធិ​អាស៊ី (The Asia Foundation) វិទ្យាស្ថានបើកទូលាយ និងទីភ្នាក់ងារអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) ដោយ​បាន​សម្ភាស​ពលរដ្ឋចំនួន​២០៦១នាក់​ អាយុចន្លោះពី១៥ឆ្នាំដល់៦៥ឆ្នាំកាល​ពីខែ​កញ្ញា នៅក្នុង៥រាជធានី​ខេត្ត​។

យោង​តាម​ការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ ការ​ផ្លាស់ប្ដូរ​នៃ​ប្រភព​ព័ត៌មាន​ដែល​ពេញ​និយម​នេះ​បាន​កើតឡើង​ស្រប​គ្នា​ជាមួយ​នឹង​ការ​កើន​ឡើង​នៃ​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ទូរស័ព្ទ​ទំនើប​ឬSmart phone និង​អ្នកប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត។

ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៦ អ្នក​ប្រើប្រាស់​ទូរស័ព្ទ​ Smart phone មាន​៤៨ភាគរយ គឺ​កើនឡើង​ពី​៤០ភាគរយ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៥ ខណៈ​អ្នកប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៦​ មាន​៣៧ភាគរយ គឺ​កើន​ពី​៣០​ភាគរយ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៥។

លោក​ ត្រាំ អ៊ីវតឹក រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ប្រៃសណីយ៍​និង​ទូរគមនាគមន៍​បាន​ប្រកាស​កាលពី​ព្រហស្បតិ៍​នៅ​ឯ​ពិធី​សម្ពោធ​ទីស្នាក់ការ​ថ្មី​របស់​ក្រសួង​ថា គិត​ត្រឹម​ខែ​កញ្ញា​ឆ្នាំ២០១៦ ចំនួន​ស៊ីមកាត​ទូរស័ព្ទ​ចល័ត​មាន​ជាង១៩,៣​លាន​ស៊ីម ​និង​អ្នក​ប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត​មាន​ជាង៧,១លាន​នាក់។

លោក​ ផុង គឹមឆូយ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​នៅ​វិទ្យាស្ថាន​បើកទូលាយ​ដែល​ជា​អ្នក​សរសេរ​របាយការណ៍​ម្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​សរសេរ​របាយការណ៍​៣នាក់​សម្រាប់​ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៦​នេះ ​ពន្យល់​ពី​មូលហេតុ​នៃ​ការ​កើន​ឡើង​នៃ​ចំនួន​ពលរដ្ឋស្វែង​រក​ព័ត៌មាន​ពី​អ៊ីនធឺណិត​ឬ​ហ្វេសប៊ុក​ដូច​នេះ​ថា៖

«ទី​១​ អាច​ទាក់ទង​ជាមួយ​ការ​ទទួល​បាន​ព័ត៌មាន​គ្រប់ពេលវេលា មិន​ថា​នៅ​ទីណា​ក៏​ដោយ​ឱ្យ​តែ​គាត់​មាន​អ៊ីនធឺណិត​គឺ​គាត់​អាច​ access បាន។ អញ្ចឹង ​វា​ងាយស្រួល​ជាង​ការ​ស្ដាប់​ radio (វិទ្យុ) ឬ​ក៏​ការ​មើល​ទូរទស្សន៍​ព្រោះ​ទូរទស្សន៍​ឬ​ក៏​វិទ្យុ​ហ្នឹង​គេ​មាន​schedule (កាលវិភាគ​) របស់​គេ។ ម៉ោង​ព័ត៌មាន​របស់​គេ​ គេ​មាន​តាម​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ល្ងាច​ឬ​ក៏អីចឹង​ទៅ។ បាទ​អញ្ចឹង​គេ​អត់​អាច access បាន convenient (ងាយស្រួល)​ទេ»។

លោក​ផុង គឹមឆូយ បន្ថែម​ទៀត​ថា៖

«ហើយ​មួយ​ទៀត​អាច​ទាក់ទង​ជាមួយ​រឿង​កត្តា​ដោយសារ​តែ​តម្លៃ​ការប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង​មាន​តម្លៃ​សមរម្យ​ដែរ។ អ៊ីចឹង​នៅ​ពេលណាដែល​ផែនការ​ទិន្នន័យ​ហ្នឹង​ផ្ដល់​ជូនពី​ mobile operator (ក្រុម​សេវា​ទូរស័ព្ទ​) មាន​តម្លៃ​សមរម្យ វា​ក៏​ជា​ការ​ផ្ដល់​ឱកាស​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ហ្នឹង​ គឺ​គាត់​អាច​ប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត​ហ្នឹង​បាន​ដែរ។ ហើយ​ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត​ហ្នឹង​គឺ​ដោយសារ​តែ​smart phone មានការ​រីកចម្រើន​ច្រើន។ អញ្ចឹង​ប្រជាពលរដ្ឋ​ មាន​smart phone បូក​ផ្សំ​ជាមួយ​នឹង​អ៊ីនធឺណិត​ហ្នឹង​ទៀត គឺ​គាត់អាច access ​ទៅលើ​ព័ត៌មាន​អី​ផ្សេងៗ​បាន​ច្រើន»។

លោក អ៊ូ ​វីរ: ​ប្រធានអង្គការវេទិកាអនាគត​មានប្រសាសន៍ថា និន្នាការ​នៃការស្វែងរក​ព័ត៌មាន​តាម​អ៊ីនធឺណិត​នេះគឺទំនោរដែលកំពុងកើតមាននៅ​ទូទាំង​ពិភព​លោក​ ដោយសារ​ភាព​សម្បូរ​បែបនិងភាព​ងាយស្រួល​។

ទោះ​យ៉ាង​ណា លោ​ក​ថា គុណភាពនៃព័ត៌មាន​នៅលើទូរទស្សន៍​ ក៏អាចជាមូលហេតុដែលនាំឱ្យមានការ​ស្វែង​រកប្រភពព័ត៌មានផ្សេងទៀត​ផង​ដែរ​។

លោក​ អ៊ូ វីរៈ បន្ត​ថា ការ​ពឹងផ្អែក​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​ដើម្បី​ទទួល​បាន​ព័ត៌មាន​ អាច​មាន​ផល​អវិជ្ជមាន​មួយ​ចំនួន​ដូចជា​ព័ត៌មាន​មិន​ពិត​ឬ​ការ​ប្រើ​ពាក្យ​អសុរោះ​ជាដើម។

យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក​ថា បទពិសោធន៍​នៃ​ការ​ប្រើប្រាស់​អ៊ីនធឺណិត​និង​បណ្ដាញ​សង្គម​នេះ​យូរ​ទៅ​នឹង​អាច​បង្រៀន​ពលរដ្ឋ​ឱ្យ​ចេះ​វាយតម្លៃ​ថា​ព័ត៌មាន​ណា​ដែល​អាច​ជឿ​ទុកចិត្ត​បាន។

លោក​បន្ត​ថា ក្រៅ​ពី​ផ្ដល់​ព័ត៌មាន​បន្ថែម​លើ​អ្វី​ដែល​ស្ថាប័ន​ព័ត៌មាន​ផ្ដល់​ឱ្យ បណ្ដាញ​សង្គម​ក៏​ជា​ទី​កន្លែង​ដែល​ពលរដ្ឋ​អាច​ចែកចាយ​នូវ​អ្វី​ដែល​ពួក​គេ​បាន​ជួប​ប្រទះ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​កាន់​តែ​មាន​ការ​ចូលរួម​កាន់​តែ​ខ្លាំង។

«គាត់​ហាក់​ដូចជា​មាន​អារម្មណ៍​ថា គាត់​ហ្នឹង​មិនមែន​គ្រាន់តែ​ជា​អ្នក​ឃ្លាំ​មើលព្រឹត្តិការណ៍​ពិភព​លោក​ឬ​ព្រឹត្តិការណ៍​ស្រុក​ខ្មែរ​ទេ ​គាត់​ក៏​អាច​ចូល​រួម​សកម្ម​ក្នុង​ការ​មាន​ឥទ្ធិពល​លើ​ព័ត៌មាន​ជា​សាធារណៈ​ផង​ដែរ»។

ការសិក្សា​ដដែល​ ក៏បាន​រក​ឃើញ​ផង​ដែរ​ថា ពលរដ្ឋ​៨៨ភាគរយ​ប្រើប្រាស់​ទូរស័ព្ទ​ដៃ​ដើម្បី​បើក​មើល​បណ្ដាញ​សង្គម​ហ្វេសប៊ុក ៣ភាគរយ​ប្រើប្រាស់​កុំព្យូទ័រ និង​៩​ភាគរយ​ប្រើប្រាស់​ឧបករណ៍​ទាំង​ពីរ​នេះ​ដើម្បី​បើក​បណ្ដាញ​សង្គម​មួយ​នេះ។ ការ​សិក្សា​នេះ​ក៏បាន​បង្ហាញ​ផង​ដែរ​ថា ៧៦​ភាគរយ​នៃ​ទូរស័ព្ទ​ដែល​ពលរដ្ឋ​ប្រើប្រាស់ ​អាច​អាន​អក្សរ​ខ្មែរ​បាន៕

ជនជាតិ​បារាំង​ម្នាក់​នៅ​សៀមរាបទទួល​ពាន​រង្វាន់​ពី​ការ​​យក​សរសៃ​ដើម​ឈូក​ត្បាញ​ធ្វើ​ជា​កំណាត់​និង​ក្រមា



អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​បារាំង ម្នាក់ បាន​រក​ឃើញ​ថ្មី​បំផុត​នូវ​បច្ចេកទេស​យក​សរសៃ​ដើម​ឈូក​មក​ធ្វើ​ជា​អំបោះ​ផលិត​បាន​ជា​កំណាត់ កាត់​សម្លៀក​បំពាក់ ក្រមា និង​វត្ថុ​ប្រើប្រាស់​ជា​ច្រើន​ប្រភេទ។

ផលិតកម្ម​សម្លៀក​បំពាក់ ក្រមា និង​វត្ថុ​ប្រើប្រាស់​ជា​ច្រើន​មុខ​ដែល​ធ្វើ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​ក្នុង​ទឹកដី​ខេត្ត​សៀមរាប កំពុង​ធ្វើ​ឱ្យ​ប្រទេស​ជា​ច្រើន​ដែល​មាន​បច្ចេកវិទ្យា​ជឿនលឿន​នៅ​ក្នុង​ពិភពលោក​ភ្ញាក់ផ្អើល និង​ទទួល​ស្គាល់​នូវ​ផលិតផល​ដែល​កំពុង​ធ្វើ​ដោយ​ដៃ​សុទ្ធសាធ​មួយ​នេះ។

បុរស​ជនជាតិ​បារាំង ម្នាក់ ដែល​ជា​អ្នក​ជំនួញ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​សៀមរាប បាន​ទទួល​រង្វាន់ ៣​លើក​ក្នុង​រយៈពេល ៤​ឆ្នាំ​មក​នេះ​ទៅ​លើ​ស្នាដៃ​ដែល​រក​ឃើញ​ថ្មី គឺ​យក​ដើម​ឈូក​ធ្វើ​ជា​សរសៃ​អំបោះ​ដែល​អាច​ត្បាញ​ធ្វើ​ជា​កំណាត់​ទៅ​កាត់ដេរ​សម្លៀក​បំពាក់ និង​ក្រមា ឱ្យ​មនុស្ស​ទូទៅ​ប្រើប្រាស់​បាន។

អ្នក​គ្រប់គ្រង​ទូទៅ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​វាយនភណ្ឌ​សមធម៌​តម្បាញ​ឈូក (Samatoa Lotus Textiles) ដែល​កំពុង​ធ្វើ​ជំនួញ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​សៀមរាប គឺ​លោក អេវិន ដេឡាវ៉ាល (Awen Delaval)។ លោក​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០១២ មក លោក​បាន​ទទួល​រង្វាន់​ពី​អង្គការ​យូណេស្កូ (UNESCO) ទៅ​លើ​ស្នាដៃ​ឯក​ក្នុង​ការ​ផលិត​អំបោះ​ចេញ​ពី​ដើម​ឈូក។ នៅ​ឆ្នាំ​២០១៥ លោក​បាន​ទទួល​រង្វាន់​មួយ​ទៀត​ពី​ប្រធានាធិបតី​បារាំង លោក ហ្វ្រង់ស្វ័រ ហូឡង់ដ៍ (Frangois Hollande) ហើយ​នៅ​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១៦ គឺ​លោក​ទើបតែ​បាន​ទទួល​រង្វាន់​ពី​វិទ្យាស្ថាន​វិស្វករ និង​បច្ចេកវិទ្យា​នៃ​ទីក្រុង​ឡុងដ៍ ប្រទេស​អង់គ្លេស ១​ទៀត ស្ដីពី​ការ​រក​ឃើញ​អំបោះ​ធ្វើ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​នេះ។

ស្ត្រី​អ្នក​ធ្វើ​ការ​នៅ​ការដ្ឋាន​ផលិត​អំបោះ​ពី​សរសៃ​ឈូក នៅ​សៀមរាប នាំ​គ្នា​កាច់​ដើម​ឈូក​ទាញ​យក​​សរសៃ​អំបោះ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១២ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១៦។ RFA/Hang Savyouth
 លោក អេវិន ឱ្យ​ដឹង​ថា មូលហេតុ​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​រូប​លោក​ចាប់​ផ្ដើម​ស្រាវជ្រាវ​រក​ឃើញ​អំបោះ​ធ្វើ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​នេះ គឺ​បន្ទាប់​ពី​លោក​បរាជ័យ​លើ​មុខ​ជំនួញ​សូត្រ ដែល​ប្រឹងប្រែង​រក​ស៊ី​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ខ្មែរ​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ។ បុរស​ជនជាតិ​បារាំង រូប​នេះ​បញ្ជាក់​ថា ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៣ មក លោក​បាន​មក​ធ្វើ​ជំនួញ​សម្លៀក​បំពាក់​ធ្វើ​ពី​សូត្រ​ធម្មជាតិ តាម​រយៈ​ក្រុមហ៊ុន​សមធម៌​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែ​ជា​អកុសល​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០០៨ ក្នុង​ពេល​ដែល​ពិភពលោក​ជួប​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច គឺ​ការ​ផលិត​សូត្រ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ខ្មែរ​ក៏​ធ្លាក់ ពិបាក​រក​ទីផ្សារ ហើយ​ម្យ៉ាង​ទៀត​ការ​បញ្ជា​ទិញ​អំបោះ​ខ្លះ​ពី​ប្រទេស​វៀតណាម ក៏​ពិបាក ទើប​បង្ខំ​ឱ្យ​លោក​ត្រូវ​ផ្លាស់ប្ដូរ​មុខ​ជំនួញ​សូត្រ ហើយ​ត្រូវតែ​រក​អ្វី​ម្យ៉ាង​ដែល​ថ្មី៖ «ខ្ញុំ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​សាកល្បង​ធ្វើ​អំបោះ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៩ ហើយ​វា​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ដំណើរការ​ថ្មី​នេះ​ប្រសើរ​ឡើង ស្រប​ទៅ​តាម​និមិត្តសញ្ញា​របស់​ក្រុមហ៊ុន​ដែល​ឈ្មោះ​ថា ផ្កាឈូក​ដែរ។ ព្រះពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​បាន​បង្រៀន​ឱ្យ​យើង​ដឹង​ពី​សារសំខាន់​របស់​ផ្កាឈូក​ដែល​ដុះ​ចេញ​ពី​ភក់ ក៏ប៉ុន្តែ​វា​ល្អ​ស្អាត​ផូរផង់»។

លោក អេវិន បង្ហាញ​អារម្មណ៍​ថា លោក​មាន​មោទនៈ​យ៉ាង​ខ្លាំង បន្ទាប់​ពី​រក​ឃើញ​អំបោះ​ដែល​យក​ចេញពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក ហើយ​ពិភពលោក​បាន​ជូន​រង្វាន់​ដល់​លោក​បែប​នេះ។ បច្ចុប្បន្ន​នៅ​ភូមិ​តូច​មួយ​ជិត​ភ្នំ​ក្រោម នៃ​សង្កាត់​សៀមរាប ក្រុង​សៀមរាប មាន​ស្ត្រី​អ្នក​ភូមិ​ជា​ច្រើន​នាក់ ត្រូវ​បាន​ក្រុមហ៊ុន​សមធម៌​តម្បាញ​ឈូក ជួល​ឱ្យ​ធ្វើ​ការងារ​កាត់​ដើម​ឈូក​ជា​កំណាត់ៗ ហើយ​ទាញ​យក​សរសៃ​ដើម​របស់​វា​មក​ធ្វើ​ជា​អំបោះ។

អ្នក​គ្រប់គ្រង​ការដ្ឋាន​ផលិត​អំបោះ​ពី​សរសៃ​ឈូក អ្នកស្រី ជិន សុវិន មាន​ប្រសាសន៍​ថា ជា​រៀងរាល់​ថ្ងៃ​មាន​ស្ត្រី​ពី​១៣ ទៅ ១៥​នាក់ ដែល​មក​ធ្វើ​ការ​កាត់​ដើម​ឈូក​ទាញ​យក​សរសៃ​អំបោះ​នេះ ដោយ​ពួកគេ​អាច​ទទួល​បាន​កម្រៃ​ជា​មធ្យម​ប្រហែល ១៥០​ដុល្លារ​ក្នុង ១​ខែៗ៖ «អ្នក​ភូមិ​ហ្នឹង​គាត់​ចូល​ចិត្ត​ធ្វើ​មិន​សូវ​ពិបាក​ទេ ចំពោះ​ការ​រក​ស្រីៗ​មក​ធ្វើការ ពីព្រោះ​នៅ​ក្នុង​ម្លប់»។ក្នុង​១​ថ្ងៃៗ​គេ​អាច​ផលិត​អំបោះ​ពី​ដើម​ឈូក​បាន​ប្រហែល​ជាង ១.០០០​ម៉ែត្រ ដោយ​ដើម​ឈូក​មិន​ពិបាក​រក​ទេ គឺ​អាច​ទិញ​ពី​កសិករ​នៅ​ជុំវិញ ដោយ​ក្នុង​១​តោន​ដើម​ឈូក​គឺ​ថ្លៃ ១០០​ដុល្លារ​អាមេរិក។ ការ​ផលិត​អំបោះ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​នេះ វា​មិន​ត្រឹមតែ​បង្កើត​ការងារ​ឱ្យ​មនុស្ស​ជាច្រើន​បាន​ធ្វើ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ វា​ក៏​ជា​ការ​ផ្ដល់​ទីផ្សារ​ដំណាំ​ឈូក​ឱ្យ​កសិករ​ជា​ច្រើន​នាក់​ដែរ។

កសិករ​ដាំ​ឈូក​ម្នាក់ នៅ​ភូមិ​ចុងស្រុក សង្កាត់​សៀមរាប លោក អុន ជន មាន​ប្រសាសន៍​ថា បច្ចុប្បន្ន​លោក​មាន​ដី​ទំហំ ៥​ហិកតារ ហើយ​លោក​បាន​ចែក​គ្នា​ដាំ​ស្រូវ ២.៥​ហិកតារ និង​ដាំ​ឈូក ២.៥​ហិកតារ។ លោក អុន ជន បញ្ជាក់​ថា បច្ចុប្បន្ន​ដំណាំ​ឈូក គឺ​លក់​បាន​ថ្លៃ​ជាង​ស្រូវ៖ «ឈូក​វា​មាន​តម្លៃ​ជាង​ស្រូវ ពេល​យើង​បេះ​ផ្លែ​អស់​គេ​ទិញ​ដើម​វា​ទៅ​ធ្វើ​ជា​អំបោះ​សូត្រ គឺ ១​ឡូ​ក្រាម​លក់​បាន​ពី ៣៥០ ទៅ ៤០០​រៀល​ដែរ»។

នៅ​ឯ​ភូមិ​អដ្ឋទ្វា នៃ​សង្កាត់​សៀមរាប នោះ មាន​ភូមិគ្រឹះ​មួយ​ដែល​ជា​របស់​ក្រុមហ៊ុន​សមធម៌​តម្បាញ​ឈូក គឺ​មាន​តួនាទី​ផលិត​កំណាត់​ជា​ច្រើន​ប្រភេទ ដែល​ធ្វើ​ពី​អំបោះ​សរសៃ​ឈូក ព្រមទាំង​កែច្នៃ​កាត់​ដេរ​ឱ្យ​ទៅ​ជា​សម្លៀក​បំពាក់ និង​វត្ថុ​ប្រើប្រាស់​ជា​ច្រើន​ប្រភេទ​ទៀត។ វត្ថុ​ប្រើប្រាស់​ដែល​ច្នៃ​ពី​កំណាត់​ឈូក​ទាំង​នោះ ត្រូវ​បាន​គេ​ជ្រលក់​ពណ៌​ធម្មជាតិ​ផ្សេងៗ​គ្នា ដោយ​ពណ៌​ទាំង​នោះ​គឺ​គេ​ផ្សំ​ពី​សំបក ព្រមទាំង​ផ្លែ​ឈើ​នៅ​ក្នុង​ស្រុក។

អ្នក​គ្រប់គ្រង​ហាង​លក់​កំណាត់​ធ្វើ​ពី​សរសៃ​ឈូក កញ្ញា បេង បូពិដោរ ឱ្យ​ដឹង​ថា បច្ចុប្បន្ន​មាន​អតិថិជន​បរទេស​ជា​ច្រើន​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​កំណាត់​ដែល​ធ្វើ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​នេះ ពីព្រោះ​គេ​យល់​ថា វា​ជា​ផលិតផល ធម្មជាតិ ដែល​ធ្វើ​ដោយ​ដៃ ប៉ុន្តែ​ចំពោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​វិញ មិន​សូវ​ចាប់​អារម្មណ៍​ទេ ពីព្រោះ​តែ​ផលិតផល​នេះ​លក់​ថ្លៃ ដូចជា​ក្រមា ១​អាច​ថ្លៃ​ពី ២០០ ទៅ ៤០០​ដុល្លារ និង​សម្លៀក​បំពាក់ ១​កំប្លេ ថ្លៃ​ប្រហែល​ ២.០០០​ដុល្លារ​ជាដើម៖ «បញ្ជា​ទិញ​ពី​ក្រៅ​ប្រទេស​ច្រើន ខ្ញុំ​ទទួល​តែ​ភ្ញៀវ​ចូល​មក​ទី​នេះ និង​គ្រប់គ្រង​ហាង​លក់​នៅ​តាម​សណ្ឋាគារ​មួយ​ចំនួន ក្នុង​ខេត្ត​សៀមរាប ទេ»។

អ្នក​ស្ម័គ្រ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​សមធម៌​តម្បាញ​ឈូក​ម្នាក់ ដែល​ជា​ជនជាតិ​បារាំង នាង អ៊ីណា ហ្សឺមីយើស៍ (Ina Gemieux) មាន​ប្រសាសន៍​ថា បច្ចុប្បន្ន​ក្រុមហ៊ុន​របស់​នាង​មិន​ត្រឹមតែ​អាច​ផលិត​អំបោះ​ចេញ​ពី​សរសៃ​ដើម​ឈូក​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ គឺ​ថែម​ទាំង​អាច​ផលិត​អំបោះ​ចេញ​ពី​ដើម​ចេក ដើម​ដូង ដើម​ត្នោត ចេញ​ពី​ផ្លែ​គ និង​កប្បាស មក​ត្បាញ​ធ្វើ​ជា​កំណាត់​រួមគ្នា​ផង។ ផលិតផល​ទាំង​នោះ គឺ​ជា​ធម្មជាតិ​សុទ្ធសាធ​ដែល​ជួយ​ឱ្យ​ជីវិត​រស់​នៅ​មាន​សុខភាព​ល្អ។ បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុន​សមធម៌​តម្បាញ​ឈូក ដែល​មាន​គោលការណ៍​ជួយ​លើក​កម្ពស់​ស្ត្រី​ខ្មែរ​បាន​ពង្រីក​អាជីវកម្ម​អំបោះ​សរសៃ​ឈូក​របស់​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ចំនួន​២ របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា គឺ​នៅ​តំបន់​កំពីងពួយ ស្រុក​បាណន់ ខេត្ត​បាត់ដំបង និង​នៅ​ក្រុង​សៀមរាប ខេត្ត​សៀមរាប។

ទីផ្សារ​លក់​ផលិតផល​ធ្វើ​ពី​អំបោះ​ដើម​ឈូក​នេះ គឺ​នៅ​ក្រុង​ហុងកុង នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក នៅ​ជប៉ុន និង​បណ្ដា​ប្រទេស​សហគមន៍​អឺរ៉ុប ជា​ច្រើន​ទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ​បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុន​ដែល​ផលិត​កំណាត់​ពី​អំបោះ​សរសៃ​ដើម​ឈូក​នៅ​មាន​កម្រិត​នាំ​ចេញ​តិចតួច​នៅ​ឡើយ បើ​គិត​ជា​ទឹក​ប្រាក់​ប្រហែល​ជាង ៣​ម៉ឺន​ដុល្លារ​អាមេរិក ក្នុង ១​ឆ្នាំៗ៕