Tebthida: 01/22/17

Sunday, January 22, 2017

ACU ថាមានមន្ត្រីជិត១ម៉ឺន៥ពាន់នាក់ទៅប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិនិងបំណុល

៣-ធ្នូ-២០១៣៖ អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ Photo: RFA

នាយកដ្ឋានប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ និងបំណុលនៃអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី២០ មករា មានមន្ត្រីមកប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ និងបំណុលជិត ១ម៉ឺន ៥ពាន់នាក់ (១៤.៦៧១នាក់)។

លិខិតពីប្រធាននាយកដ្ឋានប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ និងបំណុល លោក ចេង ប៊ុនឃៀង ឲ្យដឹងថា នេះជាលើកទី៤ នៃដំណើរការប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ និងបំណុល ដែលចាប់ផ្ដើមរយៈពេល ៣១ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី៣១ មករា។ នាយកដ្ឋានប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ និងបំណុល ក្នុងរយៈពេលមួយខែនេះ ទទួលឯកសារប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ និងបំណុល ៧ថ្ងៃក្នុងមួយសប្ដាហ៍ ដោយមិនឈប់សម្រាកថ្ងៃសៅរ៍ អាទិត្យ ឬថ្ងៃបុណ្យទេ៕

លោក ជា មុនី រំពឹងថារដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងអាចរកឃើញឃាតកសម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា

ពិធីដាក់កម្រងផ្ការំឭកខួប ១៣ឆ្នាំ វិញ្ញាណក្ខន្ធលោក ជា វិជ្ជា នៅថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧។ RFA/Rach Vingur

ប្អូនប្រុសលោក ជា វិជ្ជា អតីតជាប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់កាលពី ១៣ឆ្នាំមុន គឺលោក ជា មុនី រំពឹងទុកថា ឃាតកបាញ់សម្លាប់បងប្រុសរបស់លោក និងអ្នកបញ្ជានៅពីក្រោយខ្នង នឹងអាចរកឃើញ ប្រសិនបើនៅឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខជាឆ្នាំបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ ហើយមានការផ្លាស់ប្ដូររដ្ឋាភិបាលថ្មី។

ថ្វីត្បិតតែលោក ជា មុនី រំពឹងទុកយ៉ាងនេះក្ដី ប៉ុន្តែក្រុមសហជីព កម្មករ និងពលរដ្ឋដែលគោរពស្រឡាញ់លោក ជា វិជ្ជា នៅតែផ្ដល់ក្ដីសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ននឹងរកឃើញឃាតក ប្រសិនរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈក្នុងការស៊ើបអង្កេតករណីនេះ។

ថ្វីត្បិតតែឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា អតីតប្រធានសហជីពដ៏ល្បីល្បាញបំផុត មិនទាន់រកឃើញថាជានរណា ហើយរយៈពេល ១៣ឆ្នាំមកនេះ ពលរដ្ឋភាគច្រើននៅតែទទូចចង់ដឹងអំពីមុខមាត់ពិតរបស់ឃាតកក្ដី ប៉ុន្តែសាច់ញាតិ និងត្រូវជាប្អូនប្រុសបង្កើតរបស់លោក ជា វិជ្ជា បែរជាគ្មានជំនឿទៅវិញថា រដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃនឹងមិនអាចស៊ើបអង្កេតដើម្បីវែកមុខឃាតកពិតបានឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោករំពឹងថា ឃាតកពិតនឹងរកឃើញនៅពេលដែលកម្ពុជា មានរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយផ្សេងទៀត។

ប្អូនប្រុសលោក ជា វិជ្ជា គឺលោក ជា មុនី អះអាងនៅក្នុងកម្មវិធីរំឭកខួប ១៣ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា នៅថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ ថា តាំងពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចេញសេចក្ដីសម្រេចមួយលេខ ៧៣ ស.ស.រ ដើម្បីបង្កើតក្រុមស៊ើបអង្កេតជំនាញមកពីអន្តរក្រសួង និងដឹកនាំដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ ប៉ុន្តែជិត ៣ឆ្នាំនៃការបង្កើតសេចក្ដីសម្រេចនេះ គឺពុំមានសកម្មភាពស៊ើបអង្កេត និងបង្ហាញលទ្ធផលអ្វីឡើយ៖ «គ្មានសង្ឃឹម និងជំនឿឲ្យរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃធ្វើទៀតទេ យើងមានសង្ឃឹមលើរដ្ឋាភិបាល នឹងរកឃើញឃាតកពិត»។

លោក ជា មុនី បញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលលោកសង្ឃឹមលើរដ្ឋាភិបាលថ្មី ដែលមិនមែនជាការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា សព្វថ្ងៃ ថានឹងរកឃើញទាំងឃាតក និងអ្នកនៅពីក្រោយឃាតកម្មលើបងប្រុសលោក គឺដោយសារតាមផ្លូវច្បាប់ បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌគឺមានអាជ្ញាយុកាលស៊ើបអង្កេតតែរយៈពេល ១៥ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ហើយបើអំឡុងពេលនេះមិនបានស៊ើបអង្កេតរកឃាតកពិត គឺគេនឹងបិទសំណុំរឿងនេះចោលវិញមិនខាន។

ក្រៅពីថ្លែងអស់ជំនឿជាមួយរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លោក ជា មុនី ក៏អះអាងថា ក្រុមគ្រួសារលោកជាជនរងគ្រោះ តាមពិតគឺដឹងអំពីបុគ្គលនៅពីខាងក្រោយឃាតកម្មលើលោក ជា វិជ្ជា ប៉ុន្តែការចង្អុលបង្ហាញរបស់លោកកន្លងមក ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបដិសេធ។ លើសពីនេះ លោកថាដើម្បីរឹតតែដឹងច្បាស់អំពីអ្នកនៅពីក្រោយនៃករណីឃាតកម្មនេះ ទាល់តែសួរលោក ហេង ពៅ ដែលជាអតីតស្នងការរងរាជធានីភ្នំពេញ ព្រោះលោក ហេង ពៅ ធ្លាប់បញ្ជាក់ថា សុខ សំអឿន និង ប៊ន សំណាង ដែលអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលធ្លាប់ចាប់ខ្លួន និងចោទថាជាឃាតក តាមពិតមិនមែនជាឃាតកពិតឡើយ។

ទោះជាមានការលើកឡើងពីប្អូនប្រុសលោក ជា វិជ្ជា បែបនេះក្ដី តំណាង និងជាប្រធានសហជីពប្រចាំរោងចក្រមួយកន្លែងនៅសង្កាត់ចាក់អង្រែក្រោម អ្នកស្រី មឿន សារ៉េត រំឭកថា លោក ជា វិជ្ជា ជាបុគ្គលម្នាក់ហ៊ានទាំងការលះបង់ជីវិត និងគ្មាននរណាហ៊ានលះបង់ដូចគាត់ឡើយនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិកម្មករនៅតាមរោងចក្រ គេចផុតពីការជិះជាន់របស់ថៅកែរោងចក្រ ជាពិសេសលោកជាអ្នកទាមទារដំបូងគេឲ្យប្រាក់ខែកម្មករចាប់ពី ២០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ឡើងមកដល់ ៤០ដុល្លារ។ បន្ទាប់មក ប្រាក់ខែកម្មករបានឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ថ្វីត្បិតតែលោក ជា វិជ្ជា បានស្លាប់អស់រយៈពេល ១៣ឆ្នាំក្ដី។ ជាមួយគ្នានោះ អ្នកស្រី មឿន សារ៉េត សង្ស័យថា ហេតុអ្វីបានរដ្ឋាភិបាលមិនអាចស្វែងរកឃាតកពិតដែលសម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា ស្របពេលករណីឃាតកម្មខ្លះ អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលអាចវែកមុខឃាតកពិតក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីបាន?៖ «ត្រូវតែរងការរិះគន់អ៊ីចឹងហើយ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលរកមិនឃើញ ជារឿងធម្មតា»។

នៅក្នុងកម្មវិធីជិតមួយព្រឹកដើម្បីរំឭកនៃការចងចាំថ្ងៃលោក ជា វិជ្ជា ដែលត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់នៅតូបលក់កាសែតក្បែររបងវត្តលង្កា កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៤ មានការចូលរួមពីសហជីព កម្មករ និងមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែរ។

មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំងរំឭកអំពីករណីបាញ់ប្រហារជាច្រើនទៀតដែលរដ្ឋាភិបាលមិនអាចរកឃាតកឃើញ ដូចជាប្រធានសហជីព តារាចម្រៀង តារាសម្ដែង ព្រះសង្ឃ និងករណីឃាតកម្មចុងក្រោយលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកវិភាគឯករាជ្យដ៏ល្បី ជាដើម។

អតីតសហការីរបស់លោក ជា វិជ្ជា និងជាប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ សង្ស័យថា អ្នកដែលសម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា អាចជាថៅកែរោងចក្រ ឬជាមន្ត្រីមានអំណាចណាមួយដែលយល់ថា លោក ជា វិជ្ជា ធ្វើឲ្យខូចប្រយោជន៍ និងប្រជាប្រិយភាពពួកគេ។ លោកបន្តថា នៅពេលរដ្ឋាភិបាលមិនអាចស្វែងរកឃាតកពិត មិនមែនជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់តែលោក ជា វិជ្ជា ទេ ប៉ុន្តែអំពើនិទ្ទណ្ឌភាពនៅបន្តមាន ហើយបុគ្គលដែលចូលចិត្តបាញ់បោះសម្លាប់មនុស្ស នឹងកាន់តែសម្បូរនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវបន្តចាប់ឃាតកពិតយកមកផ្ដន្ទាទោស ឲ្យសមទៅនឹងតួនាទីរដ្ឋ និងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។

អ្នកជិតស្និទ្ធរបស់លោក ជា វិជ្ជា រូបនេះរំឭកថា នៅអំឡុងឆ្នាំ២០០០ សហការីរបស់លោក ជា វិជ្ជា បានចាប់ផ្ដើមតស៊ូដើម្បីទាមទារឲ្យមានការកំណត់ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា និងសិទ្ធិផ្សេងៗជូនកម្មករ។ កាលនោះ កម្មករកម្មការនីត្រូវបានគេសង្កេតឃើញថា ជួបភាពលំបាកខ្លាំង ព្រោះត្រូវថៅកែប្រើឲ្យធ្វើការងារដូចទាសករ ហើយប្រសិនពួកគេធ្វើការលើសម៉ោងរហូតធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ត្រូវគេបញ្ឈប់ចោល និងអ្នកខ្លះស្លាប់វិញ គឺគ្មានយន្តការដោះស្រាយឲ្យបានត្រឹមត្រូវឡើយ៕

សហគមន៍និងអាជ្ញាធរក្រុងសែនមនោរម្យគ្រោងពិនិត្យកន្លែងដែលគេលួចកាប់ឈើច្បោះ

មន្ត្រីសាលាក្រុងសែនមនោរម្យ ខេត្តមណ្ឌលគិរី កោះហៅតំណាងសហគមន៍ឡៅកា ចូលបំភ្លឺជុំវិញពាក្យបណ្ដឹងលួចកាប់ដើមឈើផលិតជ័រទឹក ឬដើមច្បោះរបស់អ្នកភូមិ។ អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស ចាត់ទុកជាចំណុចវិជ្ជមានស្ដីពីការទទួលខុសត្រូវរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីរួមចំណែកទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើដែលសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចអភិរក្ស។

អាជ្ញាធរក្រុងសែនមនោរម្យ បានសម្របសម្រួលឲ្យដើមបណ្ដឹង និងចុងចោទករណីកាប់ឈើច្បោះសហគមន៍ភូមិឡៅកា យោគយល់គ្នា មុននឹងអនុវត្តតាមផ្លូវច្បាប់ ដោយសារភាគីទាំងពីរជាជនជាតិដើមភាគតិចមិនមានការយល់ដឹងផ្លូវច្បាប់។

តំណាងសហគមន៍ឡៅកាជាង ១០នាក់ បានចូលខ្លួនឆ្លើយបំភ្លឺនៅមុខមន្ត្រីជំនាញសាលាក្រុងសែនមនោរម្យ នៅថ្ងៃទី២០ ខែមករា និងមានមន្ត្រីអង្គការអាដហុក (ADHOC) ចូលរួមជាអ្នកសង្កេតការណ៍។

តំណាងសហគមន៍ឡៅកា លោកស្រី ផ្លឹក ណាវី កត់សម្គាល់ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយបណ្ដឹងរបស់ពលរដ្ឋ ខណៈប្រជាពលរដ្ឋមានបញ្ហាទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរជួយដោះស្រាយ។ លោកស្រីបន្តថា មន្ត្រីសាលាក្រុងបានសុំឲ្យសហគមន៍បញ្ជាក់ពីអង្គហេតុ ទាក់ទិនពាក្យបណ្ដឹងសហគមន៍ចោទមនុស្ស ៤នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធកាប់ដើមច្បោះអ្នកភូមិ និងវត្ថុតាងផ្សេងទៀតដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធការកាប់ដើមឈើដែលអ្នកភូមិអាស្រ័យផលតាមប្រពៃណី៖ «ពួកខ្ញុំដែលចុះទៅល្បាត គាត់ឃើញរហូតខាងក្រុងគេថាគេនឹងចូលរួមទប់ស្កាត់ និងល្បាត។ យើងអាចមានជំនឿទៅលើពួកគាត់ គេថាថ្ងៃច័ន្ទនេះគេនឹងចុះជាមួយពួកខ្ញុំ»។

អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ខេត្តមណ្ឌលគិរី កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមករា បានអន្តរាគមន៍ពាក្យបណ្ដឹងរបស់សហគមន៍ឡៅកា ជូនអាជ្ញាធរក្រុងដោះស្រាយ ខណៈសហគមន៍ស្នើសុំឲ្យអាជ្ញាធរស៊ើបអង្កេតទៅលើករណីលួចកាប់ដើមច្បោះអ្នកភូមិ និងឈ្មោះជនពាក់ព័ន្ធដែលសហគមន៍បានប្ដឹងចំឈ្មោះ ថាជាអ្នកលួចកាប់ឈើនោះ។ ជនសង្ស័យដែលមានឈ្មោះក្នុងពាក្យបណ្ដឹងរបស់សហគមន៍ឡៅកា រួមមានឈ្មោះ ច្រើង ខែន មែវ ចន្ថា ញាន ថៃ ជាសមាជិកសហគមន៍ឡៅកា និងប្រជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកឈ្មោះ តា សឿន បច្ចុប្បន្នស្នាក់នៅភូមិឡៅកា។

អភិបាលក្រុងសែនមនោរម្យ លោក ឡុង វិបុល ថ្លែងថា អាជ្ញាធររកឃើញថា ពិតជាមានការរំលោភកាប់ដើមច្បោះសហគមន៍ដូចពាក្យប្ដឹងមែន ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីអាជ្ញាធរព្យាយាមឲ្យភាគីទាំងពីរយោគយល់គ្នា ពិភាក្សាគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយគ្នា មុននឹងឈានទៅដោះស្រាយតាមនីតិវិធីច្បាប់ ពីព្រោះពួកគាត់ជាជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅសហគមន៍តែមួយ។ លោកបន្តថា ចុងចោទបានទទួលស្គាល់កំហុស ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនភាគីទាំងពីរមិនអាចរកដំណោះស្រាយសន្តិវិធីបាននោះ អាជ្ញាធរនឹងដាក់បណ្ដឹងនេះទៅមន្ត្រីជំនាញ ឬទៅតុលាការដោះស្រាយបន្ត៖ «ដោយសារភាគីទាំងពីរសុទ្ធសឹងជនជាតិទាំងពីរអ៊ីចឹង យើងចង់ឲ្យគាត់ជជែកគ្នាឲ្យបានច្រើន មុនឈានទៅដាក់បន្ទុកផ្លូវច្បាប់។ កន្លងទៅ បងប្អូនកាលណាតឹងតែងពេក គាត់ផ្ដិតមេដៃដាក់ញត្តិតវ៉ាសុំនៅក្រៅឃុំ ឬដោះលែង»។

កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមករា សមាជិកសហគមន៍ឡៅកា ១០នាក់ និងមន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ពីរនាក់ បានធ្វើដំណើរចូលព្រៃដែនបម្រុងទុកអចិន្ត្រៃយ៍របស់រដ្ឋ នាសង្កាត់សុខដុម ស្ថិតនៅចម្ងាយជាង ១០គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងសែនមនោរម្យ ចំណុចអូរចុងចារ ដើម្បីពិនិត្យមើលវត្ថុតាងទាក់ទិនជនល្មើសកាប់យកឈើមូល ជាដើមច្បោះរបស់សហគមន៍រក្សាទុកប្រកបរបរដងជ័រទឹក។ ជាក់ស្តែង គេបានរកឃើញគល់ឈើប្រមាណ ៣០គល់ រួមទាំងឈើមូលប្រមាណ ២០ដើមបន្សល់ចោលនៅក្នុងព្រៃ។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលអង្គការអាដហុក ខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក សុក រដ្ឋា ចាត់ទុកវិធានការរបស់អាជ្ញាធរក្រុងសែនមនោរម្យ ថាជាសញ្ញាល្អ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានជំនឿទៅលើមន្ត្រីមូលដ្ឋានដែលយកចិត្តទុកដាក់លើសុខទុក្ខប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកថា យន្តការសម្របសម្រួលក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ដែលអាជ្ញាធរព្យាយាមយកមកដោះស្រាយរឿងក្តីសហគមន៍នេះ គួរកំណត់ឲ្យភាគីចុងចោទដែលប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់ព្រៃឈើធ្វើកិច្ចសន្យាបញ្ឈប់ និងទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ ប្រសិនមិនរាងចាល ដើម្បីជាគំរូសម្រាប់សហគមន៍ផ្សេងទៀត៖ «ឲ្យជនប្រព្រឹត្តិដែលគាត់បានកាប់ប៉ុន្មានដើម ចុះកិច្ចសន្យាជាមួយអាជ្ញាធរ ហើយបញ្ឈប់រាល់សកម្មភាពកាប់ឈើ ដឹកជញ្ជូន និងប្រមូលអនុផលព្រៃឈើខុសច្បាប់»។

នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក វង សុកសិរី បញ្ជាក់នៅថ្ងៃទី២០ មករា ដែរថា មន្ត្រីព្រៃឈើទទួលស្គាល់ថា ដើមច្បោះអ្នកភូមិពិតជាត្រូវគេលួចកាប់ ក៏ប៉ុន្តែមិនមានលក្ខណៈធំដុំនោះទេ។ លោកថា សហគមន៍ជាម្ចាស់ដើមច្បោះត្រូវដាក់ពាក្យប្ដឹងបុគ្គលដែលសហគមន៍មានសំអាងថា ជាជនសង្ស័យកាប់ឈើនោះមកសមត្ថកិច្ចព្រៃឈើ ដើម្បីចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ ប្រសិនដើមចោទមិនយល់ព្រមដោះបញ្ចប់ជម្លោះផ្ទៃក្នុងសហគមន៍៖ «អារធ្វើផ្ទះគ្នាគាត់ហ្នឹងណា! ខ្ញុំប្រាប់មេភូមិហើយឲ្យម្ចាស់ដើមច្បោះដាក់ពាក្យប្ដឹងមករដ្ឋបាលព្រៃឈើមក ដើម្បីខ្ញុំបញ្ជូនទៅលើទៀត»។

ពាក្យបណ្ដឹងរបស់ភាគីដើមចោទ លោកស្រី ផ្លឹក ណាវី ទាមទារសំណងដើមច្បោះមួយដើម ១លានរៀល និងសុំឲ្យផ្ដន្ទាទោសជនប្រព្រឹត្តល្មើសតាមច្បាប់។

តាមការគ្រោងទុក នៅថ្ងៃច័ន្ទដើមសប្ដាហ៍ក្រោយ មន្ត្រីអាជ្ញាធរក្រុងសែនមនោរម្យ រួមជាមួយសហគមន៍ឡៅកា ទាំងចុងចោទ ដើមចោទ នឹងនាំគ្នាទៅពិនិត្យកន្លែងកាប់ឈើច្បោះសហគមន៍ឡើងវិញ ដើម្បីវាយតម្លៃការខូចខាតសម្រាប់ជាមូលដ្ឋាននៃការសម្របសម្រួលដោះស្រាយបញ្ហានេះ៕

ពលរដ្ឋខេត្តត្បូងឃ្មុំស្នើឲ្យអាជ្ញាធរចាត់វិធានការចំពោះបទល្មើសនេសាទ

សម្រាស់ និងរបាំងអួនក្រឡាញឹកនៅតំបន់ព្រែកអភិរក្ស ឬបឹងអភិរក្សប៉ព្រេង នៅក្នុងភូមិបុស្នោរ ឃុំត្រពាំងព្រីង ស្រុកតំបែរ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧។ Photo Provided

ប្រជាសហគមន៍នៅឃុំត្រពាំងព្រីង ស្រុកតំបែរ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បារម្ភថា ទិន្នផលត្រីក្នុងបឹង និងព្រែក នឹងត្រូវថយចុះ ដោយសារបទល្មើសនេសាទកើតមានយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ដោយគ្មានការទប់ស្កាត់។ បន្ថែមពីនេះ គឺបណ្ដាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការនេសាទជាលក្ខណៈគ្រួសាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិទៀតផង ប្រសិនបើអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅតែបណ្តោយឲ្យសកម្មភាពទាំងនោះកើតឡើងបន្តទៀត។

ប្រជាសហគមន៍ឃុំត្រពាំងព្រីង ស្នើឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជួយអន្តរាគមន៍លើករណីបទល្មើសនេសាទនៅតំបន់ព្រែកអភិរក្សប៉ព្រេង ឬបឹងអភិរក្សប៉ព្រេង ក្នុងភូមិបុស្នោរ ឲ្យបានឆាប់រហ័ស។

បទល្មើសនេសាទទាំងនោះមានដូចជា ការឆក់ ដាក់របាំងអួនសាច់ក្រឡាញឹកស្ទើរពេញផ្ទៃព្រែក ព្រមទាំងការដាក់សម្រាស់ជាច្រើនកន្លែងទៀតផង។ ប្រជាសហគមន៍បានត្រឹមរាយការណ៍ទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ប៉ុន្តែមិនទាន់ឃើញមានវិធានការណាមួយឡើយ បើទោះបីជាសកម្មភាពទាំងនោះកើតឡើងជាយូរណាស់មកហើយក្តី។

ប្រជាសហគមន៍ភូមិបុស្នោរ ឃុំត្រពាំងព្រីង លោក ផុន ឈឿន មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងផ្ទៃព្រែកប៉ព្រេង ឬបឹងអភិរក្សប៉ព្រេង ស្ទើរតែទាំងអស់ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយបុគ្គលម្នាក់ ឬពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តថា ពួកគេគ្រប់គ្រងតាមរយៈធ្វើអាជីវកម្មនេសាទរបស់ខ្លួន ដូចជាកាប់ឫស្សីដែលមានដុះនៅក្បែរៗមាត់ព្រែកដាក់សម្រាស់ផ្តាច់មុខដែលមានជិត ២០កន្លែង។ បន្ថែមពីនេះ ពួកគេដាក់របាំងអួនកាត់ទទឹងលើផ្ទៃព្រែកស្ទើរតែទាំងស្រុងទៀតផង។ បញ្ហានេះ លោកបារម្ភថាវាមិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ដល់ប្រជានេសាទលក្ខណៈគ្រួសារប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ព្រៃលិចទឹក និងបាក់ច្រាំងព្រែក ជាដើម៖ «បារម្ភបំផុតខ្លាចទៅថ្ងៃក្រោយទេ ត្រីសាច់ហ្នឹងប្រជាជនចេះតែខ្វះខាត ហើយប្រជាជនហ្នឹងចេះតែមានគំនុំគុំកួន ហើយគាត់ចង់ទៅហ្នឹងយកស្បៃអួនប្រុងនាំគ្នាយកទៅដុតចោល ដែលនាំឲ្យមានកើតអំពើហិង្សា»។

ព្រែកអភិរក្សប៉ព្រេង មានបណ្តោយជិត ១ពាន់ម៉ែត្រ និងទទឹងជិត ១០០ម៉ែត្រ ដែលហូរចាក់ពីព្រែកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ។

ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ក្រុមអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសទាំងនោះ ជាពលរដ្ឋមកពីភូមិផ្សេង ដែលគេដឹងថាមានសែស្រឡាយជាប់ជាមួយមន្ត្រីរាជការបម្រើការងារនៅស្រុកតំបែរ។

អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងទៅមន្ត្រីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឃុំត្រពាំងព្រីង និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលជលផលខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានទេនៅថ្ងៃទី២១ មករា។

ចំណែកមន្ត្រីអង្កេតអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ខេត្តកំពង់ចាម លោក វ៉ន សេងធុយ ដែលបានតាមដានករណីនេះ មានប្រសាសន៍ថា ការនេសាទដោយប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ ឬរបៀបនេសាទបែបនេះក្នុងតំបន់បឹង ឬព្រែកអភិរក្ស គឺជារឿងខុសច្បាប់។ ករណីនេះ គឺទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរត្រូវចាត់វិធានការឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ជៀសវាងធ្វើឲ្យមានការចោទប្រកាន់ថា អាជ្ញាធរអាចពាក់ព័ន្ធជាមួយក្រុមជនល្មើសទាំងនោះ៖ «បាទ! ច្បាស់ណាស់! ព្រោះបទល្មើសហ្នឹងកើតឡើងយូរមកហើយ ហើយនៅពេលប្រជាពលរដ្ឋគាត់បានប្ដឹង គាត់បានរាយការណ៍មកតាមរយៈតំណាងសហគមន៍របស់ពួកគាត់ហ្នឹង មិនមានការដោះស្រាយ គឺប្រាកដជាប្រជាពលរដ្ឋគាត់យល់ថាមានការពាក់ព័ន្ធជាមួយអាជ្ញាធរណាមួយហើយ»។

ច្បាប់ជលផលឆ្នាំ២០០៦ មាត្រា៩៨ ចែងថា ត្រូវផ្ដន្ទាទោសបទល្មើសជលផលថ្នាក់ទី១ ដោយដាក់ពន្ធនាគារពី ៣ឆ្នាំទៅ ៥ឆ្នាំ និងរឹបអូសយកវត្ថុតាងទាំងអស់ដាក់ជាសម្បត្តិរដ្ឋ ឬបំផ្លាញចោល។ បទល្មើសទាំងនោះរួមមាន នេសាទដោយឧបករណ៍ឆក់ គ្រឿងផ្ទុះ និងសារធាតុពុលគ្រប់ប្រភេទក្នុងដែននេសាទ។ នេសាទដោយឧបករណ៍ទំនើប ឬឧបករណ៍ដែលបង្កើតឡើងថ្មី ឬរបៀបនេសាទបែបថ្មី ដែលនាំមកនូវការបំផ្លាញមច្ឆជាតិ ឬធនធានជលផល និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីជលផល ជាដើម៕

សង្គមស៊ីវិលគាំទ្រសមត្ថកិច្ចខេត្តព្រះសីហនុចុះបង្ក្រាបការរត់ពន្ធទូរស័ព្ទដៃទំនើបៗ

មន្ត្រីគយចល័តសហការជាមួយកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តព្រះសីហនុ ចុះចាប់ទំនិញគេចពន្ធនៅកំពង់ផែឡើងទំនិញទំនប់រលក ក្រុងព្រះសីហនុ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧។ Photo Provided

អ្នកឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍសង្គម គាំទ្រមន្ត្រីជំនាញស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធខេត្តព្រះសីហនុ ដែលសហការគ្នាចុះបង្ក្រាបការរត់ពន្ធទូរស័ព្ទដៃទំនើប និងកុំព្យូទ័រនៅច្រកកំពង់ផែទំនប់រលក។ អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លើកទឹកចិត្តដល់មន្ត្រីជំនាញពាក់ព័ន្ធខេត្តនេះ ឲ្យបន្តសកម្មភាពចុះបង្ក្រាបបទល្មើសនាំទំនិញគេចពន្ធនាមូលដ្ឋាននេះឲ្យបានជាប្រចាំ ដើម្បីកំណើនចំណូលថវិកាជាតិនាថ្ងៃអនាគតកើនខ្ពស់។

ការចុះបង្ក្រាបការរត់ពន្ធទូរស័ព្ទដៃ និងកុំព្យូទ័រស៊េរីទំនើបៗ មន្ត្រីសាខាគយ និងរដ្ឋាករខេត្តព្រះសីហនុ ឬគយចល័តជាដើម ដែលបានសហការជាមួយកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថ និងកម្លាំងជំនាញច្រើនស្ថាប័នទៀត ចាប់បានទំនិញគេចពន្ធទាំងនេះរាប់រយគ្រឿង នៅចំណុចច្រកកំពង់ផែគមនាគមន៍ ឬកំពង់ផែឡើងទំនិញទំនប់រលក កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧។

អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី បានកត់សម្គាល់ថា បន្ទាប់ពីខេត្តនេះបានផ្លាស់ប្ដូរតួនាទីប្រធានសាខាគយ និងរដ្ឋាករថ្មីកាលពីដើមខែមករា នេះ បានបង្ហាញសកម្មភាពការងារជាវិជ្ជមានក្នុងការងារចុះបង្ក្រាបបទល្មើសនាំទំនិញគេចពន្ធតាមកំពង់ផែផ្លូវទឹកនាមូលដ្ឋាននេះ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ អ្នកស្រីក៏ស្នើឲ្យប្រធានសាខាគយ និងរដ្ឋាករខេត្តព្រះសីហនុ លោក ទុំ ណូ ដែលទើបទទួលបានតំណែងថ្មីនេះ ត្រូវបន្តសកម្មភាពបង្ក្រាបទំនិញគេចពន្ធគ្រប់ប្រភេទឲ្យបានជាប្រចាំ ដើម្បីប្រមូលកំណើនថវិកាជាតិឲ្យបានច្រើននាថ្ងៃខាងមុខ៖ «សូមឲ្យប្រធានសាខាគយ និងរដ្ឋាករខេត្តព្រះសីហនុ ថ្មីហ្នឹង មានវិធានការរឹតបន្តឹងទៅលើការត្រួតពិនិត្យការនាំចូលទំនិញគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់ នៅតាមកំពង់ផែឡើងទំនិញនានានៅមូលដ្ឋាននេះ។ ការនាំចូលគ្រឿងឧបភោគបរិភោគផ្សេងៗដែលហួសកាលបរិច្ឆេទប្រើប្រាស់ និងវត្ថុ ឬសម្ភារប្រើប្រាស់ក្លែងក្លាយ ក៏ឃើញមានសកម្មភាពនាំចូលច្រើនដែរនៅច្រកកំពង់ផែខ្លះនាមូលដ្ឋាននេះ»។

សកម្មភាពចុះបង្ក្រាបបទល្មើសនាំទំនិញគេចពន្ធនៅតាមកំពង់ផែទំនប់រលករបស់មន្ត្រីជំនាញពាក់ព័ន្ធ កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២០ ខែមករា កម្លាំងជំនាញចាប់បានប្រភេទទូរស័ព្ទដៃទំនើបៗ មានទូរស័ព្ទអាយហ្វូនស៊ិច និងអាយហ្វូនសេវិនផ្លឹស (IPhone6-7 Plus) ទូរស័ព្ទស៊េរីខ្ពស់ប្រភេទហ៊ួវ៉ៃ (Huawel Mate9) ទូរស័ព្ទម៉ូតថ្មីម៉ាកសូនី (Sony Xperia) និងកុំព្យូទ័រយួរដៃ ឬលេបថប (Laptop) រាប់រយគ្រឿង ព្រមទាំងសម្ភារអេឡិចត្រូនិកជាច្រើនប្រភេទទៀតសរុបមានចំនួន ១៣កេសធំៗនៅលើទូកដឹកទំនិញលេខ កក 8223 ចូលតាមច្រកកំពង់ផែទំនប់រលក។

មន្ត្រីសាខាគយ និងរដ្ឋាករ បានឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នទំនិញគេចពន្ធទាំង ១៣កេស បានរក្សាទុកនៅសាខាគយ និងរដ្ឋាករខេត្តព្រះសីហនុ ដើម្បីចាត់ការតាមនីតិវិធីច្បាប់ ឬរង់ចាំម្ចាស់មកបង់ពន្ធជូនរដ្ឋទៅលើមុខទំនិញទាំងនេះឲ្យស្របតាមច្បាប់។

អ្នកស្រី សុធារី ក្នុងនាមមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ស្នើឲ្យសមត្ថកិច្ចជំនាញស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពិសេសលោក ទុំ ណូ ប្រធានសាខាគយ និងរដ្ឋាករខេត្តព្រះសីហនុ ទើបមកទទួលតំណែងថ្មី ត្រូវបង្ហាញពីសមត្ថភាពការងារប្រមូលពន្ធរដ្ឋពីការនាំចូលទំនិញនៅតាមច្រកកំពង់ផែនានាក្នុងខេត្តនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និងត្រូវជៀសឲ្យផុតពីអំពើពុករលួយផ្សេងៗ ដែលអាចនឹងកើតមានឡើង នាំឲ្យបាត់បង់ចំណូលថវិកាជាតិ៖ «ប្រភពចំណូលថវិកាជាតិរបស់កម្ពុជា គឺបានកើនឡើងតាមការនាំចូលបង់ពន្ធទៅលើមុខទំនិញផ្សេងៗ។ ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុននាំចូលដែលមានការបន្លែបន្លំដូច្នេះ គួរតែមន្ត្រីជំនាញធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ ព្រមានជាសាធារណៈ ដើម្បីជាការព្រមាន និងកុំឲ្យក្រុមហ៊ុនផ្សេងទៀតអនុវត្តតាមទៀត។ ខ្ញុំជឿថា ក្រុមហ៊ុននាំចូលទំនិញទាំងនេះមិនមែនគេមិនបង់ជូនមន្ត្រីជំនាញទេកន្លងមក គឺមានការបង់ ប៉ុន្តែវាមិនបានចូលទៅថវិកាជាតិ បែរជាចូលទៅក្នុងហោប៉ៅឯកជនទៅវិញ»។

ចំណែកអ្នកសម្របសម្រួលអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ លោក ប៊ួន ណារិទ្ធិ ក៏គាំទ្រសកម្មភាពរបស់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចជំនាញចម្រុះគ្រប់ស្ថាប័ន ដែលបានសហការចុះបង្ក្រាបបទល្មើសទំនិញគេចពន្ធ មានទូរស័ព្ទដៃទំនើបៗរាប់រយគ្រឿងនៅច្រកកំពង់ផែឡើងទំនិញទំនប់រលកនេះដែរ។ លោកលើកទឹកចិត្តឲ្យកម្លាំងជំនាញ ពិសេសសាខាគយ និងរដ្ឋាករខេត្តព្រះសីហនុ ត្រូវចុះអនុវត្តការងារបង្ក្រាបទំនិញគេចពន្ធគ្រប់ប្រភេទតាមផ្លូវសមុទ្រ ចូលមកកំពង់ផែសមុទ្រនានានៅក្នុងខេត្តនេះឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពយូរអង្វែង។

មន្ត្រីឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក ប៊ួន ណារិទ្ធិ កត់សម្គាល់ថា សកម្មភាពរត់ពន្ធទំនិញគ្រប់ប្រភេទនៅតាមកំពង់ផែផ្លូវសមុទ្រមួយចំនួននាខេត្តព្រះសីហនុ មិនមែនជារឿងទើបកើតមានថ្មីៗនោះទេ ប៉ុន្តែបទល្មើសទាំងនេះបានកើតមានជាយូរឆ្នាំមកហើយ។ លោកថា កន្លងមកបទល្មើសនេះអាចទំនងដោយសារតែបុគ្គលជាអ្នកអនុវត្តច្បាប់នៅតាមស្ថាប័នខ្លះ បានឃុបឃិតជាមួយឈ្មួញល្មើសជាថ្នូរចែកផលប្រយោជន៍ឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ទើបគ្មានសកម្មភាពបង្ក្រាបការរត់ពន្ធទំនិញគេចពន្ធគ្រប់ប្រភេទតាមច្រកកំពង់ផែខ្លះ ត្រូវបានលាតត្រដាងជាសាធារណៈ៖ «ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាទប់ស្កាត់ទំនិញគេចពន្ធ និងការមិនបង់ពន្ធជូនរដ្ឋនេះ គឺស្ថិតនៅលើសមត្ថកិច្ចស្ថាប័នគយ និងរដ្ឋាករ ហើយសង្ឃឹមថានៅពេលមានការចាប់បង្ក្រាបការរត់ពន្ធទំនិញ នៅតាមកំពង់ផែទំនប់រលកពេលនេះ រំពឹងថា ចំណូលថវិកាជាតិនឹងបានកើនច្រើនពីច្រកសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ យើងមួយនេះ។ យើងឃើញថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំទំនិញសព្វសារពើ គឺបាននាំចូលតាមកំពង់ផែឡើងទំនិញទំនប់រលកនេះ។ ការនាំចូលទំនិញតាមច្រកកំពង់ផែនេះ គឺមានអ្នករកស៊ីមួយចំនួន មានអ្នកខ្លះបានបង់ពន្ធពាក់កណ្ដាល និងមិនបានបង់ពន្ធចំនួនពាក់កណ្ដាលនៃការនាំចូលទំនិញរបស់ខ្លួន។ ហើយក៏មានពួកគេបានរកចំណូលពីការនាំទំនិញពីក្រៅប្រទេសចូលតាមកំពង់ផែទំនប់រលកចូលមកកម្ពុជា ដោយមិនបានបង់ពន្ធអ្វីទាំងអស់ ដោយពួកគេមានខ្សែបក្សពួកប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយផ្សេងៗ»។

យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន បានកោតសរសើរចំពោះសកម្មភាពជាវិជ្ជមានរបស់មន្ត្រីជំនាញគ្រប់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ មានសាខាគយ និងរដ្ឋាករ និងកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តព្រះសីហនុ ជាដើម ដែលបានសហការចុះបង្ក្រាប និងចាប់បានទំនិញគេចពន្ធមានទូរស័ព្ទដៃស៊េរីទំនើបៗ និងកុំព្យូទ័រយួរដៃ ព្រមទាំងសម្ភារអេឡិចត្រូនិកមួយចំនួនទៀត សរុបមានចំនួន ១៣កេសនាពេលនេះ។ លោក យន្ត មីន លើកទឹកចិត្តឲ្យកម្លាំងជំនាញពាក់ព័ន្ធ ឲ្យបន្តសកម្មភាពចុះបង្ក្រាបសកម្មភាពរត់ពន្ធទំនិញគ្រប់ប្រភេទនាមូលដ្ឋាននេះឲ្យបានជាប្រចាំ ដើម្បីឈានដល់រកចំណូលថវិកាជាតិឲ្យបានច្រើនថែមទៀតនាបណ្ដាឆ្នាំខាងមុខ៕

សហគមន៍ស្រុកមេមត់ថាក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន នៅតែបន្តជួលដីឲ្យជនជាតិវៀតណាម

១០-មករា-២០១៦៖ ចម្ការរបស់ជនជាតិវៀតណាម នៅចំណុចទួលគ្រោះ ក្នុងឃុំជាំក្រវៀន ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដែលជាដីរបស់ក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន ជួលឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម ដាំអំពៅ។ រូបថតសហគមន៍

ប្រជាសហគមន៍នៅឃុំជាំក្រវៀន និងឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បារម្ភចំពោះសកម្មភាពជួលដីថ្មីៗទៅឲ្យជនជាតិវៀតណាម។ ពួកគេសង្កេតឃើញថា ក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន បានជួលដីមួយចំនួនទៅឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម បន្ថែមទៀត ដែលផ្ទុយទៅនឹងសារាចររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលហាមឃាត់មិនឲ្យពលរដ្ឋ ឬក្រុមហ៊ុនជួលដីឲ្យទៅប្រទេសជិតខាងទៀតនោះ។ តំណាងក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន អះអាងថា ក្រុមហ៊ុនមិនបានជួលដីឲ្យទៅជនជាតិវៀតណាម ឡើយ។

បើទោះបីជារាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរ និងប្រកាសម្តងហើយម្តងទៀត ថាមិនអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ ឬក្រុមហ៊ុនជួលដីក្បែរព្រំដែនទៅឲ្យប្រទេសជិតខាងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏សកម្មភាពនោះនៅតែកើតមាន។ ជាក់ស្តែង ប្រជាសហគមន៍នៅស្រុកមេមត់ អះអាងថា ក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន បន្តជួលដីឲ្យជនជាតិវៀតណាម សម្រាប់វិនិយោគដាំអំពៅជាហូរហែ។ ក្នុងចម្ការខ្លះគេទើបនឹងដាំអំពៅថ្មីៗ ខ្លះទៀតដុះលូតលាស់ ហើយខ្លះទៀតអាចទទួលផល ជាដើម។

ប្រជាសហគមន៍នៅស្រុកមេមត់ លោក កាង ឈាង មានប្រសាសន៍ថា ថ្មីៗនេះឃើញជនជាតិវៀតណាម នៅតែបន្តចូលមកដាំអំពៅក្នុងបរិវេណដីក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន បន្ថែមទៀត។ លោកមិនបានដឹងថា ផ្ទៃដីដែលក្រុមហ៊ុនបានជួលឲ្យទៅជនជាតិវៀតណាម មានចំនួនប៉ុន្មានហិកតារនោះទេ ប៉ុន្តែលោកដឹងថា មានមេការជនជាតិវៀតណាម ម្នាក់ឈ្មោះ តេវ បានជួលដីពីតំណាងក្រុមហ៊ុន ឈ្មោះ វាសនា ក្នុងតម្លៃមួយហិកតារពី ១លានរៀលឡើងទៅក្នុងមួយឆ្នាំ។

លោកថា ឈ្មោះ តេវ បានយកដីដែលជួលពីក្រុមហ៊ុន ទៅជួលឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម បន្តទៀត ហើយថ្មីៗនេះឃើញមានពលរដ្ឋវៀតណាម ជាច្រើនក្រុម បានចូលទៅមើលទីតាំងដីក្នុងក្រុមហ៊ុន ដើម្បីដាំអំពៅបន្ថែមទៀត៖ «សម្ដីមាសរបស់សម្ដេចប៉ុណ្ណឹងគេមិនស្តាប់ផង ចុះទម្រាំពលរដ្ឋធម្មតា។ អ៊ីចឹងមានការព្រួយបារម្ភខ្លាចអនាគតទៅ ខ្លាចតំបន់ហ្នឹងមិនមែនក្រុមហ៊ុនជួលឲ្យវៀតណាម យូរៗទៅក្លាយជារបស់វៀតណាម តែម្តងក៏ថាបាន»។

កាលពីថ្ងៃទី១៦ មករា ប្រជាសហគមន៍ឃុំជាំក្រវៀន និងឃុំទន្លូង បានដាក់ពាក្យប្ដឹងក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន ទៅតុលាការ ជុំវិញករណីជីកប្រឡាយផ្តាច់ផ្លូវសាធារណៈ ដែលបណ្ដាលឲ្យពលរដ្ឋមិនអាចឆ្លងកាត់ទៅកាន់ដីចម្ការរបស់ខ្លួនបាន។ ក្នុងពាក្យបណ្ដឹងបញ្ជាក់ថា ថ្មីៗនេះមេការក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន លោក សុខ វាសនា បានជួលដីឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម ជាច្រើនហិកតារ។ ក្នុងពាក្យបណ្ដឹងអះអាងថា តំណាងក្រុមហ៊ុនបានជួលឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម ពី ៣ ទៅ ៤ឡូត៍ ដោយក្នុងមួយឡូត៍ៗមានផ្ទៃដីពី ២០ ទៅ ២៥ហិកតារ។ ករណីនេះ គឺផ្ទុយទៅនឹងសារាចររបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥ ណែនាំដល់ពលរដ្ឋរស់នៅក្បែរព្រំដែន គឺហាមដាច់ខាតមិនឲ្យបន្តជួលដីឲ្យទៅប្រទេសជិតខាងឡើយ។

ចម្ការអំពៅវៀតណាម ក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន ៨៥៥ចម្ការអំពៅរបស់ជនជាតិវៀតណាម នៅលើដីដែលបានជួលពីក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន នៅក្នុងឃុំជាំក្រវៀន ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ រូបថតថ្ងៃទី៣០ សីហា ឆ្នាំ២០១៦។ RFA/Saut Sokprathna

ទាក់ទងបញ្ហានេះ តំណាងក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន លោក សុខ វាសនា មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី១៧ មករា ថា ខាងក្រុមហ៊ុនមិនបានជួលដីឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម ដូចការលើកឡើងទេ ប៉ុន្តែខាងក្រុមហ៊ុនគ្រាន់តែសហការជាមួយអ្នកជំនាញជនជាតិវៀតណាម ក្នុងការដាំអំពៅ ហើយបានផល គឺលក់ឲ្យវៀតណាម ប៉ុណ្ណោះ៖ «ស្នា! តាមពិតដីយើងហ្នឹងដាំអំពៅទេខាងយើង ទទួលលក់អំពៅនៅពេលបានផល។ យើងលក់ មិនមែនយើងជួលទេ»។

បើទោះបីជាមានការច្រានចោលបែបនេះក្តី ប៉ុន្តែប្រជាសហគមន៍យល់ថា នេះគ្រាន់តែជាការដោះសាប៉ុណ្ណោះ។

អភិបាលរងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ទទួលបន្ទុកដីធ្លី លោក ហាក់ សុខមករា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២០ មករា ថា កាលពីសប្ដាហ៍មុន ក្រុមការងារខេត្ត និងក្រុមការងារអន្តរក្រសួង បានចុះពិនិត្យបញ្ហានេះដល់ទីតាំងក្រុមហ៊ុន ម៉ែន សារុន ប៉ុន្តែរកមិនឃើញថា ក្រុមហ៊ុននេះជួលដីឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាម ទេ ហើយប្រសិនបើរកឃើញថា ក្រុមហ៊ុនជួលដីក្បែរព្រំដែនទៅឲ្យជនបរទេស អាជ្ញាធរនឹងចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់៖ «យើងចុះពិនិត្យមើលលើការងារហ្នឹង គឺអត់បានស្រាវជ្រាវរកករណីហ្នឹង គឺអត់មានជួលឲ្យក្រុមហ៊ុនវៀតណាម ទេដីហ្នឹង»។

កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរណែនាំប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជាប់ព្រំដែន ឲ្យបញ្ឈប់ការជួលដីទៅឲ្យប្រទេសជិតខាង ទោះបីក្នុងរូបភាពណាក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងសារាចរបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើដីជួលទាំងនោះមិនទាន់បញ្ចប់កិច្ចសន្យាដែលមានឯកសារគតិយុត្តិត្រឹមត្រូវ គឺពួកគេអាចបន្តរហូតផុតកំណត់បាន។ ជាងនេះទៀត រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្លាប់ផ្ញើលិខិតឲ្យរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ដោយស្នើឲ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនក្នុងការជួលដីខ្មែរបន្តទៀត។

បន្ថែមពីនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន បានក្រើនរំឭកអំពីបម្រាមជួលដីទៅឲ្យបរទេស រួមមានប្រទេសវៀតណាម ថៃ និងប្រទេសឡាវ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងជាសាធារណៈទៅកាន់អាជ្ញាធរគ្រប់ខេត្តដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសវៀតណាម ថា “ហាមដាច់ខាតចំពោះការជួលដីឲ្យប្រជាជនវៀតណាម”។

ទោះបីជាមានសារាចរ និងបម្រាមចេញដោយប្រមុខដឹកនាំម្តងហើយម្តងទៀតក៏ដោយ ប៉ុន្តែព័ត៌មានស្ដីពីការជួលដីឲ្យប្រទេសជិតខាង ពិសេសប្រទេសវៀតណាម នៅតែកើតមាន។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក នាង សុវ៉ាត មានប្រសាសន៍ថា រាជរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរហាក់មិនមានឆន្ទៈក្នុងការដោះស្រាយលើបញ្ហានេះ ពីព្រោះមិនបានយកសារាចរទាំងនោះទៅអនុវត្តទេមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ រីឯសកម្មភាពជួលដីបន្តកើតមានទាំងក្រុមហ៊ុនស្របច្បាប់ និងក្រុមហ៊ុនមិនស្របច្បាប់៖ «ហើយខ្ញុំមើលទៅ មិនមែនថារដ្ឋាភិបាលមិនដឹង មិនមែនអាជ្ញាធរស្រុក មិនមែនមេឃុំមិនដឹងទេ។ ដឹងទាំងអស់ ប៉ុន្តែនេះគេហៅថាគ្មានឆន្ទៈក្នុងការបញ្ឈប់ បើមានឆន្ទៈរឿងអីថាបញ្ឈប់មិនបាន»។

លោក នាង សុវ៉ាត មើលឃើញថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះមានប្រសិទ្ធភាព គឺត្រូវយកច្បាប់មកអនុវត្ត គួបផ្សំនឹងឆន្ទៈពិតប្រាកដរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។ លោកថា បើរាជរដ្ឋាភិបាលគ្មានឆន្ទៈពិតប្រាកដទេ បើទោះបីជាច្បាប់ ឬសារាចរណែនាំនោះល្អប៉ុណ្ណោះក៏ដោយ ក៏គ្មានប្រយោជន៍ ប៉ុន្តែបើមានប្រយោជន៍ គឺសម្រាប់ពលរដ្ឋតូចតាច ឬពលរដ្ឋទន់ខ្សោយប៉ុណ្ណោះ៕

បក្សប្រឆាំងស្នើអភិបាលខេត្តស្វាយរៀងអន្តរាគមន៍រឿងវៀតណាមជួលដីជាង១ពាន់ហិកតារ

ពលរដ្ឋរស់នៅភូមិកណ្ដាល សង្កាត់ប្រាសាទ ក្រុងបាវិត ខេត្តស្វាយរៀង បង្ហាញទីតាំងដីស្រែដែលជនជាតិវៀតណាម ជួលដីខ្មែរធ្វើកសិកម្ម កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦។ RFA/Yeang Socheameta

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រចាំខេត្តស្វាយរៀង បានដាក់ពាក្យប្ដឹងសុំឲ្យអភិបាលខែត្រស្វាយរៀង ជួយអន្តរាគមន៍លើករណីវៀតណាម ដាំដំណាំស្រូវជាប់បង្គោលព្រំដែនលេខ១៨៩ និងករណីអ្នកមានអំណាចក្នុងខេត្តស្វាយរៀង ជួលដីស្រែឲ្យវៀតណាម ជាង ១ពាន់ហិកតារ។ ជុំវិញបញ្ហានេះ អភិបាលខេត្តថានឹងចាត់ឲ្យក្រុមការងារចុះពិនិត្យដោះស្រាយ។

ថ្វីត្បិតតែរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរណែនាំមិនឲ្យមានករណីជួលដីជាប់ព្រំដែននៅតាមបណ្តោយព្រំដែនក្តី តែមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋផង នៅតែរាយការណ៍ថា ករណីជួលដីឲ្យជនជាតិវៀតណាម នៅតែកើតមានដដែល ហើយពលរដ្ឋវៀតណាម នៅតែមានសេរីភាពធ្វើស្រែជាប់បង្គោលព្រំដែន ឬតំបន់សខុសឆ្ងាយពីពលរដ្ឋខ្មែរ។

ក្នុងពាក្យបណ្ដឹងរបស់ក្រុមប្រឹក្សាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានដាក់ចូលសាលាខេត្តស្វាយរៀង កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមករា បានបង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋវៀតណាម បានដាំដំណាំស្រូវជាប់បង្គោលព្រំដែនលេខ១៨៩ ស្ថិតក្នុងភូមិដូនទៃ ឃុំទួលស្តី ស្រុកចន្ទ្រា។ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋខ្មែរវិញ ត្រូវអាជ្ញាធរវៀតណាម ហាមឃាត់ និងតម្រូវឲ្យដាំស្រូវឃ្លាតពីបង្គោលចម្ងាយ ៥០ម៉ែត្រ។ ពាក្យបណ្ដឹងនោះបង្ហាញទៀតថា អ្នកមានអំណាចក៏បានជួលដីឲ្យវៀតណាម សរុបប្រមាណ ១.០៤៧ហិកតារ ក្នុងនោះនៅភូមិកោះឫស្សី ឃុំទួលស្តី ចំនួន ៥៦០ហិកតារ។ រីឯភូមិគោកតែក ចំនួន ២៤៧ហិកតារ និងភូមិតែងម៉ៅ ២៤០ហិកតារ ស្ថិតក្នុងឃុំចន្ទ្រា ស្រុកចន្ទ្រា ខេត្តស្វាយរៀង។

សមាជិកក្រុមការងារគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រចាំខេត្តស្វាយរៀង លោក គង់ ម៉ាស់ ឲ្យដឹងថា អាជ្ញាធរខ្មែរនៅមូលដ្ឋានភូមិ-ឃុំខាងលើ មិនអើពើយកចិត្តទុកដាក់បញ្ហានេះទេ ថែមទាំងការពារ និងបណ្តោយឲ្យជនជាតិវៀតណាម ចេញចូលតាមអំពើចិត្តទាំងគ្មានលិខិតឆ្លងដែនមកជួលដី និងធ្វើស្រែនៅលើទឹកដីខ្មែរតាមបណ្តោយព្រំប្រទល់កម្ពុជា-វៀតណាម នៃខេត្តស្វាយរៀង៖ «ជាក់ស្តែងយើងបានចុះទៅឃើញសុទ្ធតែជនជាតិវៀតណាម តែម្តង ដែលមកសាបព្រោះ និងធ្វើស្រូវលើដីខ្មែរ។ តែពេលយើងចុះទៅដូចមានអ្នករាយការណ៍ប្រាប់យួនមុនចឹង គឺពួកគេចេញអស់ទៅ ពោលគឺនៅសល់តែដំណាំស្រូវ គ្រាប់ពូជ និងឧបករណ៍ធ្វើស្រែដូចជាត្រាក់ទ័រជាដើម នៅពេញទីនោះ»។

លោក គង់ ម៉ាស់ ឲ្យដឹងដែរថា ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនេះដើម្បីឲ្យអភិបាលខេត្តស្វាយរៀង អន្តរាគមន៍ និងឆ្លើយតបជាសាធារណៈចំពោះករណីវៀតណាម ធ្វើស្រែ និងជួលដីនេះ ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីខ្មែរកុំឲ្យបាត់បង់ទៅថ្ងៃខាងមុខ។ លោកថា បើពុំមានដំណោះស្រាយទេនោះ លោកនឹងបន្តស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត៖ «យើងព្រួយបារម្ភខ្លាចដេញមិនទៅ ហើយយូរៗទៅជាទម្លាប់ ដូច្នេះយើងខ្លាចបាត់បង់ដី»។

ទាក់ទិនករណីនេះ អភិបាលខេត្តស្វាយរៀង លោក ម៉ែន វិបុល មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនទាន់បានឃើញពាក្យបណ្ដឹងនោះឡើយទេ ដោយសារតាំងពីថ្ងៃទី១៩ ខែមករា លោកជាប់រវល់នៅទីក្រុងតៃនិញ ប្រទេសវៀតណាម។ ទោះយ៉ាងណាក្តី លោកបញ្ជាក់ថា នឹងចាត់ឲ្យគណៈកម្មការខេត្តពិនិត្យមើលលើបញ្ហានេះ៖ «ចាំឲ្យគេចុះពិនិត្យជាក់ស្តែងមើល ព្រោះថាខាងវៀតណាម ខ្ញុំបាននិយាយជាមួយគេច្បាស់ណាស់ ថាកន្លែងណាអាស្រ័យផល គឺអាស្រ័យផលកន្លែងនោះសិន ទម្រាំរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ និងបោះបង្គោលព្រំដែនរៀបម៉េចៗចឹងនោះ។ ឥឡូវពាក្យបណ្ដឹងនោះ ចាំមើលខ្ញុំឲ្យគណៈកម្មការចុះមើលកន្លែងណាអីកន្លែងណា»។

កន្លងមក ថ្នាក់ដឹកនាំខេត្តធ្លាប់ចុះទៅស្រាវជ្រាវដែរ ប៉ុន្តែរកពុំឃើញដូចការលើកឡើងរបស់ពលរដ្ឋ និងបក្សប្រឆាំងឡើយ។ ចំណែកពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងជាដើម សុទ្ធតែអះអាងថា ករណីវៀតណាម ជួលដីនេះ គឺជារឿងពិត ដោយគ្រាន់តែដូររូបភាពការជួលដីប៉ុណ្ណោះដែលឲ្យខ្មែរឈរឈ្មោះជាតំណាង ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត ពលរដ្ឋថាថ្នាក់ខេត្តក៏មិនត្រូវជឿលើរបាយការណ៍របស់អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមខ្លាំងពេក។

រីឯមន្ត្រីសម្របសម្រួលនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ប្រចាំខេត្តស្វាយរៀង លោក នុត បូពិណ្ណារ័ត្ន មានប្រសាសន៍ថា ករណីវៀតណាម ធ្វើដំណាំផ្សេងនៅជាប់បង្គោលព្រំដែន គឺជារឿងពិតជាក់ស្តែង ដែលធ្លាប់ចុះទៅឃើញផ្ទាល់ដែរ។ រីឯករណីវៀតណាម ជួលដីនោះ លោកស្នើឲ្យអភិបាលខេត្តចាត់ឲ្យក្រុមការងារពិនិត្យលើលិខិតស្នាមជួលដីនោះឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីបកស្រាយឲ្យបានច្បាស់៖ «យើងឃើញជាក់ស្តែង គេដាំដល់បង្គោលមែន បើដាំដំឡូងដាំបង្គោល ហើយបើដាំស្រូវដាំដល់បង្គោលតែម្តង តែកម្ពុជា មិនអាចធ្វើដល់បង្គោលបានទេ»។

អ្នកសិក្សាការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលធ្លាប់ស្រាវជ្រាវព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម កាលលោកនៅមានជីវិតនោះ ចាត់ទុកថា បញ្ហាជួលដីនេះ គឺជាអាណានិគមបែបថ្មី ដែលគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់បូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា ពីសំណាក់ប្រទេសជិតខាងតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រច្រែះស៊ីដែក ដែលបានរៀបចំទុកជាយូរណាស់មកហើយ។

លោកបណ្ឌិត កែម ឡី បន្តថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែទទួលស្គាល់ការពិត ហើយចាប់ផ្តើមអភិវឌ្ឍ ឬបំពេញបន្ថែមនូវតម្រូវការចាំបាច់របស់ប្រជាជនខ្មែរតាមព្រំដែន ដើម្បីឲ្យពួកគាត់ងាយស្រួលបង្កបង្កើនផល និងចូលរួមការពារព្រំដែនយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព៕

A moving show on forced marriage

A scene from this weekend’s performance of Phka Sla at Chaktomuk Theatre. Photo by Nobuyuki Arai

Conveying the complexities – emotional and historical – of forced marriage under the Khmer Rouge through art is no easy task. But the dancers and musicians of the Sophiline Arts Ensemble and Khmer Arts delivered on just that over the weekend to three sold out audiences at Phnom Penh’s Chaktomuk Theatre.

Phka Sla – which means “areca flowers” in Khmer – is a mixture of contemporary and traditional dance, which premiered over the weekend as part of the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia’s effort to provide cultural and moral “reparations” to the victims of the Khmer Rouge regime – in this case, the 779 civil parties who testified about forced marriages in the ongoing case 002/02 against former Democratic Kampuchea leaders Khieu Samphan and Nuon Chea regarding their participation in the crime against humanity of forced marriage.

The testimonies of civil parties to the court form the basis of the storylines in the show, and the fates of those forced to marry under the regime are seamlessly woven into the choreography.

The performance opens with a traditional marriage, alongside an introduction of the concept of forced marriage as a policy of the Khmer Rouge regime, which encouraged it to boost the population. The practice remains a poorly understood form of the regime’s gender-based violence.

“Why wouldn’t a man want a wife?” the narrator asks. Before they can ponder the question, a flashback to 1978 transports the audience. The all-female dance troupe acts out scenes of forced labour as three menacing cadres watch over them. One by one, dancers are plucked from their work assignments and paired off, all in violent yet graceful movements.

Paired off, and symbolically bound by their kramas, the dancers convey the options faced by those who had to live through forced marriage. Some dance in harmony; others clearly struggle.

The production successfully avoids one-dimensional portrayals of the Khmer Rouge period. In one scene, Pisey, a woman executed by Angkar for killing her Khmer Rouge-appointed husband, is reunited with him in the afterlife, and they find reconciliation in their dialogue.

“I fought to liberate Cambodia from the corrupt Lon Nol government and the American imperialists . . . I wanted a fair, prosperous and independent Cambodia,” the cadre pleads, realising that the Khmer Rouge’s attempt at a utopia has catastrophically backfired as Pisey forgives him.

The music, which features variants on traditional melodies and interludes in which patriotic songs from the Khmer Rouge, cleverly immerses the audience into a challenging emotional and historical context.

The performance also captures the nuanced stories of couples that chose to stay together and renew their vows years later despite having been forced to marry.

Speaking after the show last night, civil party Om Noeun said her hope is that young people not only understand the history of forced marriage but value the chance they have to love freely.

“Phka Sla symbolises our happiness,” she said. “Don’t abuse it.”

Meanwhile Seng Thong, a civil party from Ratanakkiri province, noted that disbelief and denial of what happened persist, a continuing source of anguish for those who lived through forced marriage.

For Soth Sovandy, one of the dancers, performing Phka Sla was so personal that it brought her to tears after the performance.

“I’m very happy to able to tell you the story of my parents [who were forced to marry] to you all,” she explained.

If the objective was to reach a young audience, as civil party lawyer Marie Guiraud stated in her opening remarks, then Phka Sla may have succeeded, if the feedback from young members of the audience is any indication.

“It’s a story everyone should know and not be scared of,” 24-year-old youth arts advocate Lomorpich Rithy told the Post. For Sreypov Oung, 23, this was the first time she had seriously confronted Khmer Rouge history.

“Before I just knew the word ‘Khmer Rouge Regime’ and just heard a little story from my friends and parents and relatives, but I never got a deep understanding, but today I got a greater understanding of what is the Khmer Rouge regime.”

Tebthida